تعداد صفحه : 18 پیوند زدن یک تکنیک ساده است که به کشاورزان کمک کند تا بدون بکارگیری گندزداهای شیمیایی و آفت کشها ، ازآن برای افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری های ناشی از خاک بهره گیرند . گوجه فرنگی به لحاظ ژنتیکی نمی تواند در برابربیماری مقاومت کند و به راحتی در معرض بیماری های همه گیر در زمین قرار میگیرد . کشاورزان به این بازار پر درآمد ( گوجه فرنگی ) علاقه دارند و نمی خواهند میوه های با کیفیت را از دست بدهند . پیوند زدن راهی است برای تلفیق ایجاد مقاومت در برابر بیماری های ناشی از خاک و افزایش استحکام گوجه فرنگی دو رگه با کیفیت بالای میوه . پیوند زدن : یک فناوری قدیمی با یک تکنیک جدید پیوند زدن سبزیجات برای کنترل بیماری های ناشی از خاک ، فرآیند آسانی است . بدین منظور بخش زیرین گیاه که در داخل زمین است یعنی ریشه اندوخته به خاطر توانایی ژنتیکی اش برای مقاومت در برابر بیماری انتخاب می شود . پیوند زدن به روش ژاپنی یا پیوند از طریق گیره های لوله ای تکنیک جدیدی است که برای تولید گوجه فرنگی در گلخانه های تجاری در سر تا سر جهان مورد استقبال زیادی قرار گرفته است دلیلش این است که این فرآیند بسیار سریع بوده و از طریق آن می توان تعداد زیادی از گیاهان پیوندی را در سرتاسر دوره پیوند به آسانی مدیریت ( مراقبت ) کرد . هر گیاه بذری درست از بالای لپه جدا می شود . آن بخش از گیاه که روی زمین قرار گرفته یعنی همان شاخه پیوندی یا قلمه به ریشه گیاه مقاوم در برابر بیماری متصل می شود . به محض اینکه بخش های پیوندی به هم جوش خوردند می توان آنها را در زمین کاشت و طبق سیستم تولیدی زارع مدیریت نمود . گرچه پیوند زدن سبزیجات یک تکنیک نسبتا جدید است امابر یک اصل قدیمی استوار است . قرنهاست که در صنعت باغبانی از پیوند زدن برای انواع گونه های درختی مثل سیب و انگور استفاده می شود . عمل پیوند زدن برای اولین بار در دهه 1900 جهت ریشه کن کردن بیماری...
تأثیر عنصر سولفور، مواد ریز مغذی، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم بر رشد prosopis alba در خاکهای با PH بالای آرژانتین 9 ص
تعداد صفحه : 10 تأثیر عنصر سولفور، مواد ریز مغذی، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم بر رشد prosopis alba در خاکهای با PH بالای آرژانتین چکیده در یکی از تحقیقات زراعی در آرژانتینحدود سه سال قبل در مورد زراعت گونه prosopis alba در خاکهای با PH انجام شد که با توجه به انواع مواد غذایی درون خاک، محدودیتهایی برای رشد این گونه زراعی نیز دیده شد. به همین منظور از مواد معدنی مانند روی، مس و فسفر استفاده شد و برای کاهش میزان PH خاک نیز مقداری سولفور به خاک افزوده گردید و به این ترتیب علاوه بر این عمل، مواد درشت غذایی خاک نیز بیشتر شدند. در میان نمونه ها حدود 30 درخت از طریق اندازه گیری قطر ساقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. قطر این ساقه ها نیز از 8/2 تا 5/4 سانتیمتر مورد ارزیابی قرار گرفتند و در هر تکرار نیز یک درخت مورد بررسی قرار داشت. نوع اعمال انجام شده شامل :1)کنترل کردن 2)افزایش عناصری مانند سولفور برای کاهش مقدار PH 3)افزایش سولفور و افزایش کود سوپرفسفاته به اندازه سه برابر سولفور 4)افزایش سولفور و پتاسیم برای بهبود مواد غذایی درون خاک و 5)افزایش همزمان پتاسیم و منیزیم به همراه سولفور و پتاسیم. مشخص شد که افزایش مواد مغذی و توده زنده درونی ساقه می تواند باعث افزایش قطر ساقه شود. کاهش میزان PH تا مقدار 3/0 نیز با افزایش مقداری کود سولفور بران شده و این امر باعث افزایش قابلیت مواد ریز مغذی درون خاک و نهایتا اکسیداسیون قوی آنها شد. همچنین سولفور قابلیت رسانایی الکتریکی را در خاک افزایش داد. همچنین مشخص شده که بهترین ترکیب شیمیایی را سولفور به همراه پتاسیم تشکیل می دهد که این حالت باعث افزایش قدرت تغذیه ای مواد ریز مغذی شده و نهایتا نیز 42 درصد میزان رشد را افزایش می دهد. علاوه بر ساقه ها، میزان رشد در برگها نیز افزایش داشته که این افزایش با توجه به مصرف موادی چون پتاسیم، سولفور، فسفر...
تعداد صفحه : 24 موضوع: نباتات علوفهاي استاد: آقاي دكتر جليليان گردآورنده: زهره ملك جزي پاييز 85 فهرست مطالب نباتات علوفهاي 3 مقدمه 3 فوايد سيلو كردن نباتات علوفهاي 4 جو 5 خصوصيات گياهشناسي جو 5 طبقهبندي زراعي 7 انواع جو بدون پوشينه زراعي (لخت) 7 ساختمان شيميايي دانه جو 9 ذرت علوفهاي 10 مقدمه 10 خصوصيات بوتانيكي ذرت 10 ارز غذايي ذرت 11 رشد 12 اكولوژي ذرت 12 دلايل توليد بيشتر ذرت در مناطق گرمسير 13 مهمترين واريتههاي ذرت 13 عمليات زراعي 14 عمليات كاشت 14 1. انتخاب زمين و عمليات شخم 14 2. تغذيه كودي 15 عناصر كم مصرف 17 3. انتخاب بذر 17 4. ميزان بذر 17 5. تاريخ كاشت 18 6. مبارزه با علف هاي هرز 18 آبياري 18 برداشت 18 يونجه 19 مقدمه 19 گياه شناسي يونجه: 20 تاريخ كاشت 20 ارقام مختلف يونجه 21 كودهاي مورد نياز يونجه 21 عناصر غذايي ثانويه 22 كود حيواني 22 ميزان اب مورد نياز 23 مهم ترين آفات و علف هرز يونجه 23 برداشت يونجه 23 نباتات علوفهاي مقدمه استان گلستان با مساحتي بالغ بر 2200000 هكتار در شمال كشور قرار داشته و در ضلع شرقي درياي خزر واقع شده و از دو بخش جلگهاي و دشت در شمال و بخش كوهستاني در جنوبت تشكيل شده كه از شمال به جمهوري تركمنستان، از جنوب به استان سمنان، از طرف شرق به استان خراسان و از غرب به درياي خزر و استان مازندران هممرز است. استان گلستان 75/1درصد كل...
نقش صادرات در اقتصاد ایران با تاکید بر الگوی بخش کشاورزی 16 ص
تعداد صفحه : 16 نابع عنوان صفحه نقش صادرات در اقتصاد ایران با تاکید بر الگوی بخش کشاورزی 1 چكيده 1 واژه هاي كليدي 1 مقدمه 2 گزارش استاديار گروه اقتصاد دانشگاه بوعلي سينا 3 مدل 4 رشد بخش كشاورزي ايران 6 نقش عوامل طرف تقاضا در الگوي رشد بخش كشاورزي 7 اثر بخش كشاورزي بر رشد صادرات 9 خلاصه و نتيجه گيري 13 منابع و مآخذ 14 نقش صادرات در اقتصاد ایران با تاکید بر الگوی بخش کشاورزی چكيده اين مقاله به بررسي الگوي رشد بخش كشاورزي با توجه به عوامل طرف تقاضا مي پردازد . در طرف تقاضا چهار عامل اصلي وجود دارد كه م يتواند الگوي رشد يك بخش يا كشور را شكل دهد. اين عوامل عبارتند از گسترش بازار داخلي، گسترش بازار خارجي يا صادارت، تغيير در تركيب تقاضا براي محصولات داخلي و وارداتي يا جانشيني واردات و تغيير تكنولوژي . از طرف ديگر تأثير صادرات بخش هاي مختلف اقتصاد بر رشد بخش كشاورزي مورد بررسي قرار گرفته است . نتايج حاصله نشان مي دهد كه رشد بخش كشاورزي از يك طرف عمدتًا وابسته به بازار داخلي و از طرف ديگر، آن قسمت از رشد بخش كشاورزي كه مّتكي به صادرات است عمدتًا متأّثر از صادرات بخشهايي مانند صنايع غذايي و نساجي است. واژه هاي كليدي: بازار داخلي، گسترش صادرات، جانشيني واردات، تغيير تكنولوژي، رشد. مقدمه عوامل تعيين كننده ي رشد بخش كشاورزي يا هر بخش ديگري را مي توان به عوامل طرف عرضه و تقاضا تقسيم بندي كرد كه در اين مقاله اثر تغييرات طرف تقاضا بر رشد بخش كشاورزي بررسي خواهد شد. تقاضا و تغييرات آن از جمله ي عوامل مهمي هستند كه منجر به شك ل گيري الگوي توليد و رشد بخش هاي توليدي مي شوند. گزارش...
تزايد روزافزون جمعيت و كمبود مواد غذايي در دنيا موجب توجه دانشمندان به ازدياد محصولات كشاورزي و همچنين بهبود كيفيت آنها گرديده است. در اين راستا مواد راديواكتيو به كمك بررسيهاي كشاورزي شتافت و انقلاب عظيمي در كشاورزي به وجود آورد به طوري كه عناصر راديواكتيو يا نشاندار در اكثر رشتههاي كشاورزي از جمله مديريت آب و خاك و تغذيه گياهي، اصلاح نباتات و ژنتيك، دامپروري، كنترل آفات، صنايع غذايي و محيط زيست مورد استفاده قرار گرفتهاند.
نيل به سوي كشاورزي پايدار بستگي به تعامل بين مواد غذايي خاك و منابع آبي موجود جهت توليد عملكرد مناسب دارد. در اين خصوص با استفاده از ايزوتوپها ميتوان ميزان مطلوب كاربرد كودهاي شيميايي، بهترين زمان مصرف آنها، مكان و مقدار آنها در خاك، بررسي فعاليت ميكروارگانيسمهاي خاكزي و همچنين نحوة انتقال عناصر غذايي در خاك و گياه را بررسي نمود.
استفاده از روش ايجاد موتاسيون به منظور تنوع بخشيدن به محتويات ژنتيكي با هدف ارتقاء صفات كمي و كيفي در گياهان زراعي مورد توجه خاص قرار گرفته است. از طرف ديگر با توجه به اينكه مصرف مواد شيميايي به منظور حفظ و نگهداري مواد غذايي نه تنها براي مصرفكنندگان بلكه براي محيط زيست مضر ميباشد، استفاده از پرتودهي محصولات كشاورزي به عنوان يك روش بيخطر استريليزه كردن در اكثر كشورهاي جهان متداول شده است. در رابطه با كنترل آفات از طريق پرتودهي و عقيم نمودن حشرات نيز گامهاي بسيار مثبتي در نقاط مختلف دنيا برداشته شده است.
مباني فيزيك هستهاي
ايزوتوپها (ويژگيها و كاربرد)
اتمهاي يك عنصر را كه عدد اتمي يكسان و عدد جرمي متفاوت دارند، ايزوتوپهاي آن عنصر مينامند (بارهاي مثبت كه همان تعداد پروتونها ميباشند را عدد اتمي و مجموع تعداد پروتونها و نوترونهاي هستة يك اتم را عدد جرمي آن ميگويند).
ايزوتوپهاي يك عنصر، اتمهايي هستند كه تعداد بارهاي مثبت موجود در هسته و نيز تعداد الكترونهايشان يكسان ولي تعداد نوترونهاي موجود در هستة آنها با هم متفاوت است. اغلب عناصر چند ايزوتوپ دارند و چون ساختار الكتروني ايزوتوپها يكسان است، واكنشهاي شيميايي آنها نيز مشابه ميشود (شكل 4-1). براي تشخيص هويت يك ايزوتوپ، عدد اتمي آن به صورت شاخص در پايين و سمت چپ نماد شيميايي آن، و عدد جرمي يا تعداد كل نوكلئونهاي آن به صورت شاخص در بالاي نماد شيميايي آورده ميشود. براي مثال سه ايزوتوپ اكسين را ميتوان به صورت ، و نشان داد. اما از آنجا كه عدد اتمي مترادف با نماد شيميايي است معمولاً شاخص پايين حذف ميگردد. بنابراين به عنوان مثال ايزوتوپ اكسيژن به صورت O16 نمايش داده ميشود. بايد توجه داشت كه فراواني همة ايزوتوپها با هم برابر نيست به عنوان مثال در مورد اكسيژن، 975/99 درصد اتمهاي طبيعي از نوع O16 ميباشند. در حالي كه انواع O17 و O18 به ترتيب 037/0 درصد و 204/0 درصد از اكسيژن طبيعي را تشكيل ميدهند. در بين عناصر شيميايي، تعداد محدودي از آنها در مطالعات بيولوژيك مورد استفاده قرار ميگيرند و هر كدام از آنها حداقل داراي دو ايزوتوپ پايدار هستند.
تابش گاما )
پرتوهاي گاما عبارتند از تابشهاي الكترومغناطيسي تك انرژي كه از هستههاي برانگيخته حاصل از تبديل پرتوزا گسيل ميشوند. به عبارت ديگر هرگاه هستهاي به هر علت در حالت تهييج قرار گيرد، انرژي تهييج خود را به صورت فوتون گاما ساطع ميكند. در اغلب واپاشيهاي و ، هستة دختر به حالت تحريك شده قرار ميگيرد كه اين انرژي تحريكي هسته به صورت فوتونهاي گاما از هسته تابش ميشود تا هسته به تراز انرژي پايينتر يا پايدار برگردد. نمايش عمومي توليد گاما را ميتوان به صورت نشان داد. مانند:
اكتيويتة ويژه
يكي از مشخصههاي مهم راديو ايزوتوپها، اكتيويتة ويژة آنها يعني ميزان اكتيويته در هر گرم از عنصر يا ماده است كه برحسب واحدهاي مختلفي از جمله بكرل بر گرم (Bq/g)، ميكروكوري بر گرم ، واپاشي بر ميليگرم در ثانيه (dps/mg) و يا واپاشي بر ميليگرم در دقيقه (dpm/mg) بيان ميشود.
نيمه عمر
مدت زمان لازم براي كاهش هر ايزوتوپ پرتوزا به نصف مقدار اوليهاش، معياري از سرعت تبديل آن ايزوتوپ پرتوزا به ايزوتوپي ديگر است. اين دورة زماني را نيمه عمر مينامند و براي هر ايزوتوپ خاصيتي تغييرناپذير ميباشد. نيمه عمر ايزوتوپهاي پرتوزاي مختلف از چند ثانيه تا چند ميليارد سال متغير است.
بنابراين با توجه به مفهوم نيمه عمر مشخص ميشود كه پس از گذشت n نيمه عمر از يك ايزوتوپ پرتوزا، كسر باقي مانده آن عبارت است از: كه در اين فرمول 0A اكتيويتة اوليه و A اكتيويتة برجاي مانده پس از n نيمه عمر است.
كاربرد راديو ايزوتوپها
براي سهولت بيشتر ميتوان كاربرد راديو ايزوتوپها را به چند بخش اصلي تقسيم كرد كه عبارتند از:
الف) تحت تابش قرار دادن يك مادة هدف به منظور ايجاد تغييراتي در خواص فيزيكي، شيميايي يا بيولوژيكي آن كه اين تغييرات ممكن است خاصيت يا سودمندي مادة هدف را تقويت كنند و يا آن را از بين ببرند.
ب) تزريق مقدار اندك راديوايزوتوپ به مواد به منظور رديابي آنها در يك فرايند خاص كه به عنوان مثال ميتوان به مطالعات مربوط به فرسايش و رديابي جريان آب به منظور پيدا كردن منابع آب اشاره نمود.
ج) چشمههاي ثابت پرتو را به عنوان سنجشگر يا وسيلة اندازهگيري براي بعضي كميتها مورد استفاده قرار ميدهند. مثلاً در اندازهگيري ضخامت، چگالي و بازرسي پرتونگاري ميتوان از راديوايزوتوپها استفاده كرد.
د) چشمههاي ثابت پرتو را براي توليد قدرت، گرما يا روشنايي نيز مورد استفاده قرار ميدهند.
عمرسنجي با C14
بمباران زمين به وسيلة پرتوهاي كيهاني يك منبع ثابت نوتروني در جو توليد ميكند. اين نوترونها با نيتروژن موجود در جو واكنش انجام داده و توليد C14، H3 و احتمالاً مقدار كمي He4 با Be11 مينمايند. C14 و H3 پرتوزا هستند و نيمه عمر C14 برابر با 5720 سال است. فرض ميشود كه كربن پرتوزا براي تشكيل 2CO با اكسيژن ايجاد واكنش ميكند و اين 2CO14 با دياكسيد كربن جو مخلوط ميشود. بنابراين ميتوان گفت كه جذب نوترونهاي حاصل از پرتوهاي...
ايران يکی از کشورهايی است که دارای آب وهوای گرم و خشک است واز نظر دسترسی به آب در تمامی طول دوران رشد گياه دارای کمبود می باشد.
به همين خاطر از نظر کمی و کيفی عملکرد مطلوب حاصل نمی گردد. به جز مناطق کوچکی از شمال و غرب کشور بقيه مناطق جزء نقاط خشک محسوب می شوند
يعنی بيش از 64% از کل اراضی زير کشت ايران در اقليم نيمه خشک و ديمزارها قرار دارند(35).از طرف ديگر افزايش بی رويه جمعيت
در طول دهه های اخير و لزوم تاًمين نياز غذايی آنها توجه دولت را به بهره برداری بهينه از منابع آبی و خاکی کشور جلب نموده است(21).
لذا يکی از راهکارهای افزايش کيفی محصولات زراعی برای مقابله با تنش خشکی افزايش آنزيم های آنتی اکسيدانت در گياهان می باشد.
يکی از عناصر ضروری برای رشد گياه و توليد آنزيمهای آنتی اکسيدانت برای مقابله با تنش ها عناصر سلنيوم و روی می باشند...
اهداف تحقيق:
1-بررسی و شناخت عکس العملهای گياه گندم در شرايط تنش خشکی و توانايی تحمل آن در اين شرايط.
2-آگاهی از جنبه ها و تغييرات فيزيولوژيکی و بيوشيميايی به همراه تغييرات مورفولوژيکی در انتخاب دقيق ارقام متحمل به خشکی گندم.
3-ارزيابی ارقام مختلف گندم بر اساس تحمل آنها نسبت به خشکی،به منظور معرفی آنها به کشاورزان مناطق خشک و نيمه خشک کشور.
4-بررسی نقش سلنيوم در افزايش تحمل به خشکی در محصول گندم و صفات مورفولوژيکی و فيزيولوژيکی گندم.
5-اندازه گيری سطح فعاليت آنزيمهای آنتی اکسيدانت به عنوان شاخص مقاومت به خشکی در ارقام گندم.
6-بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزاء آن در محصول گندم.
7-بررسی تاًثير غلظت سلنيوم بر روی آنزيمهای آنتی اکسيدانت.
[1] - BioFortification
1- اشکال آلوتروپی : آلوتروپی : بودن یک عنصر شیمیایی به دو یا چند شکل متفاوت از نظر خواص فیزیکی ولی مشترک در ترکیب شیمیایی.مثل گوگرد که چندین شکل آلوتروپی دارد.
تعداد صفحه : 24 گاوهای لیموزین گاوهای لیموزین یک نژاد از گاوهای گوشتی هستند که خاستگاه آنها در نواحی لیموزین و مارس فرانسه است. آنها از طریق رنگ قرمز طلایی قابل تشخیص هستند. تاریخچه اوّلین نسب نامه در سال 1886 برای بهبود این نژاد از طریق انتخاب طبیعی، ایجاد شد. امّا این نژاد قدمتی برابر با تاریخ خود اروپا دارد. گاوهایی در نقاشی های غارها که 20000 سال قدمت دارند در غار "لاسکوس" نزدیک ونتگناس فرانسه یافت شده است که شباهت زیادی به گاوهای لیموزین امروزی دارند. ویژگی لیموزین ها یک منبع ژنتیکی از وزن زیاد در زمان از شیرگرفتن و توده ی ماهیچه ای بالا هستند و این در حالی است که وزن کم، در زمان تولّد را حفظ می کنند. لیموزین ها به خاطر ساختار ماهیچه ای، کارایی تغذیه ای، کنترل آسان و زایمان راحت در مقایسه با دیگر نژادها، مشهور هستند. گاوهای لیموزین برشهای خطی و خم شونده ای در گوشتشان دارند که باعث شده کالای مهم در بازارهای جدید شوند. ظاهر گاوهای لیموزین دارای رنگ قهوه ای- طلایی هستند. اگر چه رنگهای دیگری مثل سیاه از طریق جفت گیری با دیگر نژادهای گاوی ایجاد شده است به علاوه تغییر در رنگ طبیعی و دیگر خصوصیاتی مثل بی شاخی (فقدان ژنتیکی شاخ) با جفت گیری با گاوهای دیگر ایجاد شده است. خلق و خو تکثیرکنندگان لیموزین از زمان ورود به آمریکای شمالی به طور وسیع روی موضوعات مربوط به خلق و خو کار کرده اند و در حال حاضر تنها نژاد دارای EDP مطیع هستند. بسیاری از تولید کنندگان آنها را نسبت به هر نژاد گاو گوشتی و کار کردن با آنها را راحت تر دیده اند. لیموزین یک نژاد گوشتی است همانطور که از نقاشی های غار لاسکوکس فرانسه مشخص است بین 16000 تا 13000 سال قبل به وجود آمده است. این نژاد در مارس مرکزی و مناطق لیموزین جنوب فرانسه ایجاد شده است. منطقه نسبتاً محدود بوده و نژاد گاو توانسته بدون تأثیرات خارجی یا...
ريشه ارتباط و علاقه انسان به گياه از سالهاي بسيار دور و شايد از دوران انسانهاي اوليه نشأت ميگيرد. در طول تاريخ استفاده از گياه مسير تكاملي و اشتقاق علمي گستردهاي داشته است. در اين راستا از زمان مهاجرت قوم ماد به فلات ايران، مردم اين سرزمين همواره در توسعه فضاي سبز و كاشت گياهان كوشا بودهاند به طور يكه روزگاري ايران به نام كشور گل و بلبل شهرت داشت. متأسفانه در دوران اخير در كشور ما گياهان مورد بيمهري بسيار قرار گرفتهاند، بدين جهت بالا بردن سطح آگاهيهاي مردم در مورد فضاي سبز و آشنايي با خواص گياهان ضرورتي است كه مانع بروز فاجعه نابودي شهرها بر اثر آلودگي هوا و محيط زيست ميگردد. به همين منظور اهميت دادن به نقش فضاي سبز در زندگي انسانها و ايجاد علاقه بيشتر به درخت و گل و چمن در وجود هر كس امري است بسيار مهم كه در اينجا به طور اختصار به مواردي از آن اشاره ميشود كه اميد است علاقه و تفكر بيشتري را برانگيزد و هر كس بتواند مشوقي دلسوز براي ايجاد فضاي سبز در محيط زندگي خود باشد. (2)
جنب پرتوها 1
دو دسته از پروتوهاي خورشيدي تأثيرات چشمگيري بر بدن انسان و ساير جانداران باقي ميگذارند. يكي از آنها پرتو مادون قرمز و ديگري پرتو ماوراء بنفش است. (2)
احساس آرامشي را كه انسان در سايه، به ويژه در سايه يك درخت احساس ميكند تا حدي مربوط مي شود به جذب پرتوهاي مادون قرمز خورشيد توسط درخت (ناگفته نماند كه پرتوهاي مادون قرمز با طول موج بلند خود خاصيت گرمازايي دارند) و مقداري نيز به دليل جذب پرتوهاي ماوراء بنفش صورت ميگيرد. امروزه تأثير اپرتور ماوراءبنفش بر بافت سلولي گياهان و جانوران و همچنين خاصيت گندزدايي آن بخوبي روشن شده است بنابراين نقش درختان در حمايت از انسان و ساير جانداران در برابر آفتاب سوزان به خوبي و روشن ميشود. (2)
جنب گرد و غبار
درختان به سبب پراكندگي شاخ و برگ خود بر تمام زوايا و سطوح، همچون يك گردگير عمل ميكنند. اگر درخت را به دقت نظاره كنيم ميتونيم تنه آن را به جاي دسته و شاخ و برگ آن را به جاي پرهاي روي يك گردگير معمولي كه در خانه بكار گرفته ميشود، تصوير كنيم. (2)
با اين ويژگي، درختاني كه در خاك ثابت ماندهاند به منزله يك گردگير كاشته شده در زمين نقش خود را ايفا ميكنند طي بررسيهاي بعمل آمده يك هكتار از فضاي سبز كه حدوداً 200 درخت در آن كاشته شده باشد تا 68 تن از گرد و غبار را در هر بارندگي در خود جذب ميكند كاملاً واضح است كه با وجود چنين درختاني زدودن 68 تن گرد و غبار، رايگان خواهد شد. در صورتيكه بدون اين درختان بايد هزينه بسياري از براي اين كار اختصاص داد. (2)
توليد اكسيژن
هواي مورد نياز انسان در روز حدود 15 كيلوگرم است. در حالي كه جذب غذاي مورد احتياج وي به آب 5/1 كيلوگرم و غذا 5/2 كيلوگرم ميباشد. از اين مقدار هواي سالم كه به بدن انسان وارد ميشود 78 درصد آن را نيتروژن و 21 درصد آن را اكسيژن تشكيل مي دهد. گازهاي ديگر مانند گازكربنيك، نئون و هليوم به همراه اكسيدها ازت و گوگرد مقدار بسيار ناچيزي از وزن هوا را تشكيل ميدهند. مثلا گاز كربنيك 3 % گازكربنيك سريعاً به مرگ انسان منتهي ميشود. تأكيد ميشود كه مقدار زيادي از اكسيژن آزاد شده در طبيعت از طريق فضاي سبز توليد مي گردد. حال اگر درخت و فضاي سبزي وجود نداشته باشد مشكل انسان در رابطه با وجود گازكربنيك در هوا و كمبود اكسيژن به خوبي نمايان ميشود. علفها و چمنزارها اگر چيده و كوتاه نشوند سطح سبز زيادي را به وجود ميآورند مثلا يك متر مربع چمن چيده (بريده) شده و ارتفاع 3-5 سانتيمتر داراي 6 تا 10 مترمربع سطح سبز ميباشد. در صورتي كه همين چمن در حالت كوتاه نشده در هر مربع داراي 200 مترمربع سطح سبز است بر اساس اين محاسبه تنها 5/1 متر مربع چمن كوتاه شده ميتواند به اندازه يك انسان در يك سال اكسيژن توليد كند. (2)
توليد فيتونسيد 4
بررسيهاي دانشمندان علم محيط زيست نشان ميدهد كه درختاني مانند گردو، كاج. نراد، بلوط، فندق، سرو كوهي ، اكاليپتوس ، بيد، افرا، زبان گنجشك و داغداغان از خود مادهاي به نام فيتونسيد در فضا رها ميسازند كه براي بسياري از باكتريها و قارچهاي تك سلولي و برخي از حشرات ريز اثر كشندگي دارد در عين حال توليد چنين موادي توسط درختان بر روي انسان اثر فرح بخشي دارد. دليل اين امر را دانشمندان چنين بيان مي كنند: مغز انسان از دو نيمكره چپ و راست تشكيل شده است نيمكره راست در تنظيم احساس غريزي و طبيعي انسان مانند تنظيم وقت و سر وقت حاضر بودن را بعهده دارد. انسان شهرنشين به دليل درگيري در كارهاي روزمره و شرايط محيط زيست شهري به مراتب كار بيشتري از نيمكره چپ خود ميكشد كه اين امر موجب اختلال بين دو نيمكره مغز و در نتيجه عملكرد طبيعي مغز انسان ميگردد. دانشمندان پي بردهاند كه درختان به سبب رها سازي مواد شبيه فيتونسيد ميتوانند تعادل بين دو نيمكره مغز را به خوبي برقرار ساخته و حالت طبيعي و آرام بخشي را به انسان ارزاني دارند بنابراين نقش آرامبخشي درختان و فضاي سبز به خوبي نمايان مي گردد.(2)
تعديل آب و هوا 5
درختان با تعريق و تعرق خود نقش حساسي در كاهش دماي ميكروكليما و افزايش رطوبت نسبي هوا ايفا مي كنند. دماي يك هكتار فضاي سبز در مرداد ماه تا 5/4 درجه كمتر از فضاي مجاور خالي از درخت است و به همين نحو رطوبت نسبي درون يك فضاي سبز تا 11 % بيش از محيط خارج اندازهگيري شده است با تعديل دو پارامتر ياد شده فضاي سبز، ميكروكليمايي به وجود ميآورد كه آسايش فيزيكي مناسبي براي زيست انسان در پي دارد.(2)
موثر در كاهش آلودگي صدا 6
در حالي كه آلودگي هواي تهران يا آلودگي جويهاي سياره رنگ و گنديده قابل رؤيت ميباشد، بسياري از شهروندان تهراني جنجال هياهوي اطراف خود را آگاهانه يا ناخودآگاه ناديده گرفته و آن را جزئي تفكيك ناپذير از زندگي شهري مي دانند. صداي گوش خراش فروشندگان دوره گرد با بلندگو، موتورسواران با سر و صدا در هر ساعت از روز، اتومبيلها با اگزوز ناقص و بوق زدنهاي بيمورد، متههاي مختلف جهت كندن و لوله گذاري و با آسفالت خيابانهاي، صدا بلندگوهاي گوناگون، فضاي شهر را با آلودگي صوتي، آلوده مي سازند. (2)
آشنايي با روش نمونه برداري، نگهداري و تهيه لام از خاك
ميكرو بيولوژي و شيمي خاك حايز اهميت مي باشند كه بر اساس اصول صحيح جمع آوري و نگهداري كرده و آزمايش مورد نظر را انجام مي دهيم نكته مهم اينكه خاك از جمله محيطهايي است كه حتي در يك محدوده معين ويژگيها و شرايط آن از نظر فيزيكي- بيولوژيك و شيميايي با همديگر فرق دارند. مثلاً در يك محدوده خاص مثل بلندي تپه در مقايسه با ارتفاع كم ويژگيهاي متفاوت مي باشد و حتي در يك باغچه كه به آن كود داده مي شود جاهايي كه كود بيشتري دريافت كرده و يا كمتري دريافت كرده شرايط متفاوتي دارد، بنابراين تهيه اين نمونه ها يا به منظور انجام آزمايشهايي ميكرولوژي انجام مي شود و يا آزمايشهاي شيميايي كه اين دو تفاوتي كوچك از نظر جمع اوري و نگهداري دارند. براي نمونه برداري و جمع آوري از دستگاههاي نمونه بردار خاصي آگلر استفاده مي شود كه غالباً نوعي لوله نمونه برداري است كه طول و قطر مشخص دارد و جنس آن عموماً فلزي مي باشد و ويژگي كه دارند روي سطح آنها مدرج شده است كه به منظور اندازه گيري از عمق مورد استفاده قرار مي گيرد كه به شكل عمودي بر روي نقطه اي كه براي برداشت نمونه مشخص شده است قرار گرفته است و با فشار دادن دست يا فشارمكانيكي در خالك فرورفته تا عمق مورد نظر ازخاك پر مي شوند و بعد محتويات آنها با يك ظرف ترجيحاً استريل يا يك كيسه پلاستيكي منتقل مي شوند.
مرحله دوم نگهداري نمونه ها مي باشد كه اگر مجبور به نگهداري شويم بايستي نمونه هاي جمع آوري شده در شرايطي كه از نظر دما و رطوبت تشابه زيادي با زمان برداشت نمونه دارند نگهداري شوند كه مثلاً در مورد نمونه هاي ميكروبي دماي مشابه دماي برداشت نمونه مناسب بوده كه فعاليت ميكرو لرگانسيم ها را كند مي كند در مورد آزمايشهاي شيميايي روشهايي مانند منجمد كردن و خشك كردن براي نگهداري مورد نظر مي باشد .
مرحله انجام آزمايش:
براي شروع كار ابتدا يك نقطه مناسب را براي برداشت نمونه در نظر مي گيريم و در مرحله اول بايد يك برچسب تهيه كرده و مشخصات دقيق محل برداشت نمونه را روي آن برچسب مي نويسيم يعني اينكه اگر براي برداشت مجدد نياز باشد بايستي بتوانيم نمونه برداري را عيناً تكرار كنيم كه بتدريج فناوريهاي جديد مثل GPS نيز مورد استفاده قرار مي گيرد در درجه دوم مشخصات ظاهري خاك را بايستي يادداشت كنيم كه شامل: نوع دانه بندي خاك- پستي و يا بلندي - خشكي و ديگر مشخصات و بعد از مدتي كه مراجعه كرديم متوجه تغييرات آن شويم معمولاً اين برچسبها حاوي تاريخ، شرايط اقليمي، نام نمونه بردار و هر اطلاعات ديگري كه لازم بوده و به تفسير نتايج آزمايش كمك كند مي باشد.
انجام آزمايش:
پس از تحويل گرفتن وسايل مورد نياز شامل يك كيسه نايلون تميز و دماسنج و تيغه محل نمونه برداري پشت آزمايشگاه كنار درخت بزرگ زبان گنجشك و قسمت شمال غربي آن تعيين گرديد و ضمن مراجعه در محل با استفاده از لوله مخصوص كه براي نمونه برداري پيش بيني شده بود با فشار مكانيكي در محل مورد نظر اقدام به نمونه برداري و تخليه آن داخلا يك پلاستيكي گرديد البته قبلاً با استفاده از دما سنج مخصوص و با فرو كردن آن در داخل و ايست چند دقيقه اي درجه حرارت خاك تعيين گرديد سپس درجه حرارت هوا نيز اندازه گيري و بود. پس از ثبت مشخصات شامل 1- نام نمونه بردار: علي اكبر نوروزي 2- ساعت 15/15 روز دوشنبه 3/12/84 3- مكان: آموزشكده محيط زيست پشت آزمايشگاه ميكرولوژي جنب درخت بزرگ زبان گنجشك و قسمت شمالي آن 4- درجه حرارت هوا 5- درجه حرارت خاك 6- شرايط اقليمي : هوا مرطوب و پس از حدود ده ساعت بارندگي متناوب
در مرحله بعد از تحويل گرفتن يك عدد بوكال ( وسيله قراردادن خاك و لام ها و تماس آنها با همديگر به منظور ايجاد تماس مناسب محيط كشت با خاك) و 6 عدد لام يا اسلايد كه با استفاده از ميكروفيلم...
جهش در جمعيت هاي طبيعي از سرخس Onoclea Sensibilis در حضور مواد جهش زاي خاك
این متن شامل 12 صفحه می باشد
اين تحقيق جهش هاي گامتوفيت هاي سرخس/ هاپلوئيد جمع آوري شده از طبيعت را به منظور آزمايش وجود مواد جهش زا در محيط طبيعي بررسي مي كند. گامتوفيتهاي سرخس O.Sensibilis حاصل از اسپورهاي جمع آوري شده از 14 جمعيت طبيعي اطراف منطقه مونترال، كانادا،مورد بررسي قرار گرفتند. بيشتر جمعيتها در خاك مجاور با جريان بهاي رودخانه سنت لارنس رشد كرده اند. سرعت جهشهاي پيكره اي تخمين زده شده، در ميان جمعيت هاي مختلف داراي تفاوت بود، كه بيشتر اين تفاوت ميان جمعيت هاي ساكن در پايين دست مونترال (جهش بالا) و جمعيت هاي ساكن در بالا دست رودخانه (ميزان جهش پايين) ديده شد.
1- مقدمه
تحقيقات مربوط به تاثير آلاينده ها بر ميزان زنده ماندن گياهان و جانوران بيشتر بر جنبه هاي فيزيولوژي تاكيد دارند. تاثير جهش زاي مواد به تازگي مورد توجه قرار گرفته است، زيرا سطح اين تاثير معمولاً بالا و عوارض آن شديد است. اين تاثيرات ميتوانند موجب كاهش قابليت زيستن جاندار در زمان هاي طولاني مدت از طريق ايجاد اثرات فرض شوند، و يا موجب كاهش موفقيت توليد مثلي جاندار شوند.
از جمله اثراتي كه به سختي قابل تشخيص هستند، اثرات مزمن ناشي از جهش هاي حذف مي باشند، به خصوص آن دسته كه در سلولهاي جنسي رخ مي دهند. تجمع جهشهاي حذف در خزانه ژني يك جمعيت مي تواند حتي منجر به انقراض محلي آن جمعيت از طريق كاهش مستقيم شايستگي و يا كاهش ميزان آميزش ها شود. نشان داده شده است در جمعيت هاي مگس سركه با ميزان جهش تقريباً يك جهش بر ژنوم بر نسل، جمعيت هاي كوچك در خطر انقراض به وسيله تجمع جهشها قرار دارند. همچنين اگر ميزان جهش از آن چيزي كه در اين تحقيق در نظر گرفته شد بيشتر باشد (به عنوان مثال به دليل وجود آلاينده هاي جهش زا) احتمال انقراض جمعيت به وسيله تجمع جهش ها بيشتر نيز خواهد بود.
تشخيص عوامل جهش زا در محيط هاي طبيعي نيازمند ابزارهايي است كه قادر به تشخيص سريع و موثر جهش زايي باشد. اين نياز منجر به گسترش طيف وسيعي از آزمونهاي آزمايشگاهي با استفاده از كشت سلولها و يا جانداران آزمايشگاهي به منظور تشخيص پاسخ هاي جهش زايي در برابر مواد طبيعي جمع آوري شده از محيط شده است. آزمون در شيشه بر روي باكتري ها، مخمر، و يا سلولهاي جانوري كه در مجاورت سوسپانسيون هاي مايع قرار گرفته اند يكي از مورد اعتمادترين و كم هزينهترين روشهاست.
يكي از معمولترين آزمونهاي در شيشه، آزمون ميكروزوم سالمونلا يا آزمون رايم است. اين تست جهش برگشت سويه هاي اكسوتروف نيازمند به هيستيدين در S.typhimurium به سويه هاي پروتونروف را در اثر مواد جهش زا بررسي مي كند.
گرچه آزمون هاي ميكروبي كوتاه مدت مانند آزمون جهش در سالمونلا روشي حساس و سريع براي تشخيص عوامل جهش زا در اختيار مي گذارد، تعميم نتايج به جمعيت هاي وحشي به دلايلي با مشكل مواجه است. جمعيت هاي وحشي گياهان و جانوران به مدت زيادي در مجاورت با مواد جهش زا قرار مي گيرند و ممكن است در غلظت هاي پايين تري به آن پاسخ دهند.
همچنين چون در جمعيت هاي وحشي، ژنها به نسل بعد منتقل مي شوند، ممكن است تجمع جهشهاي كشنده باعث ايجاد اثرات مخرب در نسلهاي بعد شود. علاوه بر اينها، ممكن است جانداران وحشي داراي موانع فيزيكي در برابر مواد جهش زا باشند و يا با مواد زد جهش زا يا...
صدها هزار از مردم سراسر جهان در كنار كارخانه هاي توليد فولاد زندگي و يا كار مي كنند. توليد فولاد منجر به ايجاد آلاينده هاي شيميايي شامل موادي مي شود كه قادر به توليد تخريب ژنتيكي هستند. مطالعات قبلي بر روي پرندگان نشان دادند كمه ميزان جهش DNA در نزديك كارخانه هاي توليد فولاد بيش از قسمت هاي ديگر است، ولي اين مطالعات نتوانستند نقش آلودگي هاي آب و هوا را از يكديگر تفكيك كنند. براي اين منظور در اين تحقيق، موشهاي آزمايشگاهي به صورت در محل در معرض هواي ناحيه صنعتي آلوده قرار گرفتند. ميزان جهش هاي قابل توارث DNA در موشهاي در معرض بادهايي كه از كارخانه توليد فولاد مي گذشت 5/1 تا 2 برابر بيش از موشهايي بود كه 30 كيلومتر دورتر نگهداري مي شدند. اين نتايج نشان مي دهد كه انسان و حيات وحش در مجاورت كارخانه هاي فولاد در خطر جهش هاي سلولهاي جنسي توسط مواد جهش زاي موجود در هوا هستند.
تاثير جهش زايي Cochlospermum Regium در سكوهاي جنسي دروزوفيل نر
این متن شامل 7 صفحه می باشد
طي تحقيقات اخير، دانش استفاده از گياهان به عنوان دارو به طور چشمگيري افزايش يافته است. گياه C.Regium كه در نواحي ساواناي برزيل يافت مي شود، فعاليت درماني بالايي داشته و نه تنها براي درمان بيماري هاي پوستي مانند سوختگي و عفونت بكار مي رود، بلكه حتي در درمان عفونت روده و زخم معده نيز موثر است. در اين تحقيق عصاره آبي و شيشه C.Regium با غلظت هاي 13، 19 و 25 گرم بر ليتر استفاده شده است تا اثر جهش زايي احتمالي آن بر روي سلولهاي جنسي دروزوفيل مشخص شود.
1- مقدمه
از زمانهاي قديم بشر از گياهان براي جلوگيري و درمان بيماري ها استفاده ميكرده است. طبق آمار سازمان جهاني بهداشت، حدود 80 درصد از كشورهاي در حال توسعه از داروهاي سنتي استفاده مي كنند، كه 85 درصد آن را عصاره هاي گياهي تشكيل مي دهند.
فلور گياهي برزيل به عنوان بزرگترين در جهان تخمين زده مي شود. اين كشور محل زندگي 120 هزار گونه است، در حالي كه فقط يك درصد آنها از نظر خواص دارويي مطالعه شده اند. مردم اين كشور به طور وسيعي از گياهان دارويي استفاده ميكنند.
گياهان قادر به توليد مواد سمي مختلفي جهت دفاع در برابر ميكروارگانيسم ها (باكتريها، قارچ ها، حشرات و ويروس ها) و جانوران، گاه به مقادير قابل توجه هستند. بسياري از اين مواد قادر به ايجاد جهش در سلولهاي پيكره اي و يا سلولهاي جنسياند كه معمولاً منجر به ايجاد بيماري هاي پيكره اي يا اثرات جهشزا و سرطانزا مي شوند.
برخي از موادي كه توسط گياهان توليد مي شوند از نظر خواص سمي و جهشزايي مورد مطالعه قرار گرفته اند، و سرعت اين مطالعات در حال افزايش است. اين مطالعات شامل تستهايي بر روي كشت هاي سلولي، جوندگان و مگس دروزوفيل ميشود كه قادر به مشخص كردن نتيجه با سرعت بالا...
در بخش حاضر علف كش هاي بنتازون (bentazone)، مولينات (molinate)، تيوبنكارب (thiobencarb) و تري فلورالين (trifluralin)، در مورد اثر جهش زايي و نوتركيبي زايي بررسي شده اند. اين بررسي به وسيلهي آزمون لكه هاي بال در دروزوفيل (آزمون جهش و نوتركيبي سوماتيك SMART) انجام شده است. دو نوع آميزش استاندارد (ST) و زيست فعالي زياد (HB) استفاده شده است. آميزش دوم با حساسيت زياد به پيش جهش زاها و پيش سرطان زاها، شناخته مي شود. لاروهاي سه روزه، ترانس هتروزيگوت براي ژن هاي موهاي چندتايي بال (mwh) و پهن شدگي-3 (flr3)، با شش غلظت متفاوت از هر نوع علف كش تغذيه شدند. تغذيه تا تبديل شدن لاروهاي باقيمانده، به شفيره ادامه يافت و تغييرات ژنتيكي القا شده در سلولهاي پيكري ديسك هاي فرضي بال منجر به شكل گيري كلون هاي جهش يافته روي تيغهي بال شد. جهش هاي نقطهاي، شكست كروموزوم و نوتركيبي ميتوزي، يك لكه ايجاد مي كنند؛ در حالي كه لكه هاي دوقلو فقط توسط نوتركيبي ميتوزي توليد ميشوند. بنتازون كه به عنوان جهش زا شناخته نمي شد، به تست هاي لكهي بال در آميزش هاي HB، جواب مثبت داد. مولينات هم در آميزش هاي استاندارد و هم در آميزش هاي HB جواب مثبت داد. تيوبنكارب فقط براي آميزش هاي استاندارد آن هم با بالاترين غلظت (10 ميلي مولار) جواب مثبت داد. نهايتاً تري فلورالين، كه در مورد جهش زايي مفصلاً مطالعه شده است، در مورد آزمون لكهي بال براي هر دو نوع آميزش، جواب مثبت داد.
1- مقدمه
مشخص شده است كه بسياري از مواد به خودي خود جهش زا نيستند، ولي بعد از وارد شدن به بعضي مسيرهاي متابوليك، به مشتقاتي تبديل مي شوند كه مي توانند با DNA واكنش دهند. فعالسازي پيش جهش زاها در ابتدا توسط كمپلكس آنزيمي سيتوكروم P-450 انجام مي شود. اين كمپلكس آنزيمي قابليت متابوليزه كردن مواد بسياري را دارد. بيشتر خصوصيات مسيرهاي متابوليسمي كه به اندازهي كافي مطالعه شده اند، شباهت اساسي در بين گونه هاي متفاوت دارد. با اين همه، تبديلات زيستي كه پيش جهش زاها را به جهش زاها تبديل مي كنند مي توانند در گونه هاي مختلف، متفاوت باشند.
تا كنون چندين استراتژي براي مطالعهي اثرات جهش زا، معلول فعال شدن پيش جهشزاها در سيستم هاي زيستي متفاوت مثل ميكروارگانيسم ها، گياهان، دروزوفيل و سلول هاي پستانداران، استفاده شده است. بدون ترديد شناخت مسيرهاي متابوليسمي براي بررسي اثر جهش زايي علف كش ها لازم است زيرا بعضي از آنها براي فعال شدن بايد در يك مسير متابوليسمي تبديل شوند.
آزمون جهش و نوتركيبي پيكري بال (SMART) در مگس سركه، براي پيكري سريع و ارزان آسيب هاي ناشي از سم هاي جهش زا طراحي شد. اهميت SMART در اين است كه اثرات را در زيوه و در حضور فرآيندها متابوليك بررسي مي كند. به علاوه بايد به ياد داشته باشيم كه سيستم هاي فعالسازي متابوليك در مگس سركه بسيار شبيه اين سيستم ها در پستانداران است. در دوران جنيني سلول هاي ديسكهاي فرضي به طور ميتوزي تقسيم مي شوند و بسياري از جهش هاي نقطهاي، حذف ها، نوتركيبي هاي ميتوزي و جدا نشدن ها، در بال مگس سركه قابل ديدن است. اگر در يكي از سلول هاي ديسك هاي فرضي جهشي ايجاد شود، اين سلول يك كلون از سلولهاي جهش يافته ايجاد مي كند كه فنوتيپ يك ماركر مشخص را نشان مي دهند. استفاده از سويه هاي با فعالسازي زيستي بالا (HB)، كه خصوصيت آنها فعال تر بودن سيتوكروم P-450 است، پيدا كردن پيش جهش زاهاي دسته هاي مختلف را تسهيل ميكند.
آزموني ساده است كه توسط Bruce Ames براي مشخص كردن اينكه آيا يك ماده اثر جهش زايي دارد يا نه، طراحي شده است.
يك سويهي Salmonella Typhimurium كه داراي جهشي است كه يك آنزيم مسير بيوسنتزي اسيد آمينهي هيستيدين از كار بيافتد، روي محيط كشت بدون هيستيدين كشت داده مي شود. در حالت عادي تعداد كمي سلول، به علت وقوع جهشهاي برگشت، روي محيط رشد مي كنند (شكل 1). براي اينكه ماده اي مورد آزمون قرار گيرد، ديسك كاغذي را به آن ماده آغشته مي كنند و در وسط محيط كشت بدون هيستيدين قرار مي دهند. اگر مادهي مورد نظر جهش زا باشد، در فاصله اي از ديسك حلقه اي از كلوني هاي واجد جهش برگشت تشكيل مي شود و اگر جهشزا نباشد، هيچ حلقهي قابل تمايزي تشكيل نمي شود. فاصلهي حلقهي كلوني ها به قدرت جهش زايي ماده ربط دارد، طوري كه هرچه قدرت جهش زايي بيشتر باشد، فاصلهي حلقه بيشتر خواهد بود. چون بعضي از مواد فقط بعد از ورود به بدن و قرار گرفتن تحت اثر آنزيم هاي سلول، خاصيت جهش زايي پيدا مي كنند، گاهي مادهي مورد آزمايش را قبل از قرار دادن روي ديسك با عصارهي كبد مخلوط مي كنند.
References:
1) B.N.Ames, J. McCann and E. Yamasaki, Methods for detecting carcinogens and mutagens with Salmonella/ mammalian microsome mutagenicity test, mutation Res. 31, 347-364 (1975).
سرطان زايي و جهش زايي مواد آلي جدا شده از ذرات معلق در هوا، در سلولهاي پيكري دروزوفيلا ملانوگاستر
خلاصه
مخلوط هاي پيچيده اي كه از فيلترهاي هوايي كه به مدت 24 ساعت در دو روز متفاوت و هر روز در دو مكان متفاوت در شهر مكزيكوسيتي كار گذاشته شده بودند، تجزيه تحليل شدند. برش هاي مواد آلي از ذرات معلق در هواي كوچكتر يا برابر 10 ميكرومتر (PM10) يا از كل ذرات معلق (TSP) جدا شدند. اين برش هاي مواد آلي در آزمون جهش ها و نوتركيبي هاي پيكري (SMART). در بال مگس سركه و در دو آميزش متفاوت بررسي شدند. همچنين از آزمون عيار سنجي سالمونلا (Salmonella)/ ميكروزوم با استفاده از سويهي TA98 استفاده شد. وجود هيدكربن هاي پلي سيكليك آرومات (PAH) در برش ها، توسط كروماتوگرافي گازي مشخص شد. جهش زايي و سرطان زايي (Genotoxicity) مشاهده شده در دو سيستم قابل مقايسه بودند، جهشزاهاي غيرمستقيم اثر بيشتري از جهش زاهاي مستقيم ايجاد مي كردند. مقادير و همينطور ميزان جهش زايي مواد جدا شده در هر دو مكان، در دوم ماه مارس بيشتر از هفتم ماه July سال 1991 بود (آزمايش در دو روز متفاوت انجام شد). در هر دو سيستم PM10 از TSP مسمي تر بود. اين نتايج حساسيت آزمون SMART براي بال مگس سركه- كه يك آزمون در زيوهي يوكاريوتي است. را به عنوان يك نمايشگر زيستي از آلودگي محيط زيست، مرتبط با ذرات معلق در هوا، نشان مي دهند.
1- مقدمه
آلودگي هاي محيط زيست، خصوصاً آلودگي هاي هوا، بسيار مورد توجه هستند زيرا جمعيت هاي تحت تاثير آنها، به طور دائمي در معرض اين آلودگي ها قرار دارند. از زمان هاي گذشته مشخص شده بود كه ضايعات سوختي حاصل از مصرف سوختهاي فسيلي در نيروگاهها، كارخانه ها، منازل و وسايل نقليه، حاوي موادي هستند كه ممكن است سلامت انسان را به مخاطره بياندازند. در ميان آلوده كنندههاي متفاوت، آلودگي هاي هوايي به علت وجود جهش زاها و سرطان زاهاي مختلف مثل فيبرهاي معدني، هيدروكربن هاي پلي سيكليك آروماتيك (PAH) و مشتقات اكسيژني و نيتروژني آن ها، خطرناك تر هستند. قبلاً مشخص شده است كه PAH هاي همراه با ذرات از PAHهاي همراه با گاز، جهش زاتر هستند. از آن جايي كه تركيبات آلي جذب سطح اين ذرات معلق در هوا مي شوند،حتي آلودگي هاي مختصر هم ممكن است خطرناك باشند زيرا هر نفر در طول روز حدوداً 10000 تا 20000 ليتر هوا استنشاق مي كند.
در اين فصل و فصل بعد به بررسي آزمايشاتي مي پردازيم كه در طي آنها، جهش زايي آلودگي هاي مختلف هوايي (ذرات معلق) مورد مطالعه قرار مي گيرند. هدف از اين فصل بررسي تاثير آلودگي هوا بر روي جمعيت يك منطقه است. جهش زايي تركيبات آلي جدا شده (EOM) از ذرات معلق توسط آزمايشهاي مختلفي از جمله كشت سالمونتلا، متد ترميم DNA در سلول هاي كبد موش و آزمون ميكرونوكلئوس در موش، مورد بررسي قرار گرفته است. ذرات معلق از 13 ناحيه شانگهاي در تابستان 92 جمع آوري شدند. با جداسازي اسيد باز، تركيبات به سه جز اسيدي، بازي و خنثي تقسيم مي شوند. جز خنثي، توسط كروماتوگرافي خود به سه زير جزء تقسيم ميشود. القاي جهش هاي بازگشتي در نمونه هاي زمستان بيشتر از نمونه هاي تابستان بود. جهش زايي هاي مستقيم و غيرمستقيم مورد بررسي قرار گرفتند. موتاژني با موش TA98 سالمونلا شناسايي مي شود و نه با موش TA100. بيشترين ميزان جهش زايي در جزهاي اسيدي، آروماتيك و قطبي از نمونه هاي تابستاني مشاهده شدند. نمونههاي زمستاني فرق مشخصي با نمونه هاي تابستاني نداشتند. رابطه اي بين پراش منطقهاي EOMها بدست نمي آيد ولي روابط زماني و مكاني براي قوه جهش زايي ذرات معلق وجود دارد. تمامي روش هاي آزمايشگاهي به كار برده شده، در تمامي موارد پاسخ مثبت دادند.
مقدمه
شانگهاي، يك شهر صنعتي در چين است كه انواع كارخانجات مختلف در آن گردآورده اند. با آن كه صنايع بزرگ و آلاينده به خارج شهر منتقل شده اند، ولي هنوز جمعيت و بالا بودن تعداد وسائط نقليه، هواي اين شهر را آلوده مي سازد. در چند سال اخير، سرطان ريه از مهم ترين عوامل مرگ و مير در هر دو جنس بوده است.
البته علت اصلي سرطان ريه، مصرف دخانيات اعلام شده است ولي با اين حال بايد به دو پرسش پاسخ دهيم. اول اينكه تنها 36% از تمام سرطانها و 21% از مرگ ها ناشي از مصرف سيگار است، پس سيگار آن قدرها هم مهم نيست و بايد فاكتومهاي ديگري نيز وجود داشته باشد. دوم اينكه نسبت سرطان ريه در مردها به زنها 3:1 است در حاليكه نسبت سيگار كشيدن 7:1 مي باشد. اين اختلاف نيز قائدتاً ناشي از عوامل محيطي است.
تاثيرات آلودگي هاي هواي شهري در شهرهاي مختلفي بررسي شده است. طي اين بررسي ها، بعضي از محققان موفق به نشان دادن توانايي اين ذرات در جهش زايي شدند. مطالعات اپيديميولوژيكي، به طور گسترده در 50 سال گذشته نشان مي دهند كه آلودگي هوا يكي از عوامل افزايش تعداد ابتلا به سرطان ريه است. جهش زايي هوا در مناطق مختلف متفاوت است چرا كه بافت آب و هوايي هر منطقه باعث تغيير در ميزان آلودگي هوا مي شود. در ضمن منابع آلودگي هوا نيز در شهرهاي مختلف متفاوت است. تعدادي از تحقيقات در شهر شانگهاي چين نشان دادند كه ذرات معلق در هوا توانايي جهش زايي دارند ولي رابطه مستقيمي بين آلودگي هوا و سرطان ريه، نشان داده نشد. در اين فصل، سعي در روشن كردن نوع تاثيرات آلودگي بر روي موجودات زنده داريم.
بسياري از آلاينده هاي آلي كه بر روي سطح ذرات معلق مي نشينند به عنوان سرطان را شناخته شده اند يا حداقل مورد ظن هستند. براي تعيين توانايي تركيبات مختلف در توليد جهش يا سرطان، نمونه هاي زيادي از مناطق مختلف اين شهر تهيه شدند. اين نمونه برداري ها يك بار در ژانويه 1992 و بار ديگر در آگوست 1993 تكرار شدند. تاثيرات آن ها در سه سطح جهش در ژنها، تخريب ترميم DNA و تغييرات كروموزومي بررسي شدند.
لوازم و روشها
- نمونه گيري و استخراج تركيبات آلي
نمونه هاي ذرات معلق توسط سمپلرهاي با حجم بالا كه مجهز به فيلترهاي 20cm*20cm جمع آوري شدند.13 منطقه براي نمونه برداري انتخاب شد
ميزان جهش زايي مولكلوهاي زيستي در ذرات معلق موجود در آلودگي هوا، در بسياري از شهرها، از جمله شهر بورتو واقع در كشور برزيل، بررسي شده است. اين مطالعات معمولاً توسط روش سالمونتلا/ ميكروزوم صورت مي گيرد. ذرات متعلق هوا جمع آوري شده، و جداسازي مي شوند، سپس جهش زايي در هر بخش بررسي ميشود. اين كميت توسط بررسي ميزان جهش هاي ايجاد شده در سوشهاي سانلمونلا تيفي موريم[1] TA98-NR , TA98 و TA98/1,8 DNP به دست مي آيد. جهش هايي شامل تغيير چارچوب خواندن در ژن ها توسط تركيبات آلي حل شونده در سيكلوهگزان غيرقطبي و دي كلرومتان نيمه قطبي، شناسايي شدند. مقدار اين جهشها در مواقع مختلف سال متفاوت و در اماكني كه بيشتر در معرض دود اتومبيل ها ميباشند، بيشتر مي باشد. به عنوان مثال، دي كلرومتان (DCM) در هنگام بهار و سيكلوهگزان (CX) در تابستان بيشترين تاثير جهش زايي خود را بروز مي دهند. بدون شك رابطه اي بين ميزان آلودگي هوا و جهش زايي وجود دارد و روش سالمونتلا/ ميكروزوم، متد بسيار مناسبي براي تعيين ميزان آلايندگي يك محيط درتوليد جهش ها مي باشد.
مقدمه
آلودگي ذرات معلق، يكي از مهم ترين عوامل آلودگي محيطي است كه تاثير بسزايي بر روي كيفيت زندگي تمامي موجودات زنده مي گذارد. سازمان جهاني بهداشت آلودگي هوا را از تاثيرگذارترين فاكتورها در بيماري هايي مانند عفونتهاي تنفسي، سرطان و بيماري هاي قلبي مي داند.
يكي از كميتهايي كه آلودگي محيطي را نشان مي دهد، مقدار كل ذرات معلق موجود در جو مي باشد. مقدارهاي مجاز، خطرناك و زياد ذرات معلق، در استانداردهاي جهاني، به طور كامل تعيين شده اند. علاوه بر اين، مشاهدات جديد نشان مي دهند كه مولكولهاي آلي متصل به ذرات معلق، قابليت جهش زايي بالايي دارند و معمولاً تحت گروه مولكولهاي سرطان زا طبقه بندي مي شوند. متد سالمونلا/ ميكروزوم، تعيين و شناسايي اين مولكول ها را براي ما مقدور ساخته است كه مهمترين آنها پلي سيكليك هيدروكربن هاي آروماتيك (PAH) و مشتقات آنها ميباشند. اين مولكولهاي آلي، غالباً از سوخت ناقص سوختهاي فسيلي در فرايندهاي صنعتي حاصل مي شوند و جهش زايي آنها به مراتب در مطالعات مختلف اثبات شده است.
در اين نوشته، به مطالعه متد سالمونلا/ ميكروزوم و به كارگيري آن بر روي نمونههاي مختلفي از ذرات معلق موجود در هوا مي پردازيم. در يك آزمايش، براي مطالعه نمونه هاي به دست آمده از چهار ناحيه اي شهري، چه در بهار و چه در تابستان، از اين متد استفاده شده است. روش سالمونلا/ ميكروزوم را مي توان به طور غيرمستقيم، براي تعيين ميزان ذرات معلق در هوا به كار برد و تاثيرات آن را بر محيط و همچنين سلامت انسان مورد بررسي قرار داد.
لوازم و روشها
- نمونه: ذرات معلق موجود در هوا، در چهار ناحيه از شهر “پورتو” در جنوب برزيل در تابستان (ماههاي دسامبر و فوريه) و در بهار (ماه اكتبر) با دماي متوسط به ترتيب 24 و 19 به دست آمده اند.
چهار منطقه مورد استفاده داراي مشخصات زير مي باشند.
1- ناحيه اول: در يك ناحيه داراي مترو، با فاصله km1 از خيابان اصلي با ترافيك عادي (سه هزار وسيله نقليه بر ساعت)، به دور از مناطق صنعتي و در كنار فضاي سبز.
2- ناحيه دوم: يك منطقه نيمي صنعتي، نيمي مسكوني، با صنايع كوچك و متوسط، با ترافيك 600 وسيله نقليه در ساعت و به فاصله 2 كيلومتر از يك بزرگراه.
3- ناحيه سوم: منطقه اي با ترافيك سنگين، حدود 7400 وسيله بر ساعت در يك تقاطع مهم، واقع در پايين شهر.
تعريف: آب پنير whey بخش آبكي و جدا شده از شير است كه معمولا بر اثر اضافه كردن اسيد، حرارت دادن يا انعقاد مايع پنيري بدست ميآيد. اين ماده غير شفاف و رنگ آن زرد مايل به سبز است. براساس تعريف ارائه شده توسط فدراسيون بين المللي محصولات لبني (IDF) تعريف پنير بصورت زير آمده است: « پنير فراورده اي است تخميري يا تخمير نشده كه بدنبال انعقاد شير كامل، پس چرخ و مخلوط اين مواد بدست ميآيد و حداقل ماده خشك آن 24% است و قسمت جدا شده از آن آب پنير ناميده ميشود».
در واقع پنير از فاز امولسيون ( چربي) و سوسپانسيون مسيلي تشكيل ميشود. اين فاز در برگيرنده مواد محلول در چربي مانند ويتامينها و مواد كلوئيدي همراه با كازئين است در حاليكه آب پنير شامل فاز محلول شير است و عمدتا حاوي لاكتوز، پروتئين يا پروتئين محلول يا پروتئين آب پنير، مواد معدني محلول، اسيدهاي آلي و ويتامين و آنزيم است.
كل ماده جامد آب پنير معمولا بين 5/6-6 % و BOD آن 32000 يا بيشتر ميباشد. تركيبات آب پنير در جدول زير آمده است:
جدول 1-1 تركيبات تقريبي آب پنير ( درصد)
تركيبات
آب پنير حاصل از توليد پنير
ماده خشك كل
آب
چربي
پروتئين
نيتروژن غير پروتئيني ( NPN)
لاكتوز
خاكستر ( مواد معدني)
كلسيم
فسفر
سديم
پتاسيم
كلر
اسيدلاكتيك
4/6
6/93
05/0
55/0
18/0
8/4
5/0
043/0
04/0
05/0
16/0
11/0
05/0
در حدود 30 سال پيش آب پنير در اروپا و آمريكا بعنوان ضايعات به فاضلاب منتقل ميشد در صورتيكه ميتواند براي تغذيه دام و انسان استفاده شود. در سالهاي 1973 ميلادي با استفاده از تكنولوژي پيشرفته UF و اسمز معكوس آب پنير در صنايع غذايي، دارو سازي و صنايع شيميايي كاربرد يافته كه عبارتد از:
1- تغليظ نمودن آب پنير 2- جدسازي اجزا و تركيبات شيميايي آب پنير
آب پنير يكي از بزرگترين منابع پروتئين غذايي بوده كه هنوز بطور وسيعي خارج از چرخه مصرف انساني قرار دارد. مقدار توليد آب پنير در دنيا در سال 1990 تقريبا 120 ميليون تن بوده اين مقدار حاوي 7/0 ميليون تن پروتئين با ارزش نسبي بالا است، كه برابر پروتئين موجود در تقريبا 2 ميليون تن سويا ميباشد. در حاليكه هنوز بسياري از مردم جهان از كمبود مزمن پروتئن رنج ميبرند. از كل اين مقدار پروتئين سهم قابل توجه به صورت دور ريز فاضلابي به هدر ميرود. سهم دور ريز فاضلابي آب پنير در سال 1990-1989 ميلادي 50 درصد بوده است.
جدول زير مقايسه مقدار توليد آب پنير و شير در ايران و جهان را نشان ميدهد.
جدول 2-1 مقدار توليد آب پنير در ايران ( ميليون تن)
شير در دنيا
آب پنير در دنيا
شير در ايران
آب پنير در ايران
1980
1982
1984
1986
19878
1993
1997
2000
460
5/483
4/500
510
516
512
529
560
583/11
843/11
749/12
154/13
990/13
5/15
42/17
812/17
61/2
83/2
52/3
91/4
10/4
35/4
2/4
5/4
21/1
3/1
32/1
48/1
62/1
72/1
74/1
76/1
نخستين استفاده از آب پنير در تغذيه حيوانات شد و زماني بود كه انسان متوجه شد كه نگهداري شير گرم در پوست تازه گوسفند يا بز باعث ميشود دلمه و آب پنير بوجود آيد، بز و گوسفند تقريبا 5000 سال پيش از ميلاد در بين النهرين اهلي شده اند و از همان زمان دلمه شير بصورت غذاي اصلي استان در آمده پس آب پنير را در ديگهاي مسي ميجوشاندند و از آن يك ماده جامد بدست آمد. اين هنر هنوز هم در مناطقي از جهان كه چادرنشينان زندگي ميكنند رواج دارد.
جوانان و سالخوردگان، در مناطقي كه آب پنير به وفور يافت ميشد از حمام آب پنير به منظور برطرف كردن چين و چروكها و نرم كردن پوست بطور يكسان لذت ميبردند. با وجود اين بشر آب پنير را بعنوان يك عامل نشاط بخش تلقي نميكرد بلكه جنبههاي درماني هم داشت. استفاده از آب پنير بصورت كامل در تغذيه انسان به خصوص به منظور درمان بيماريهاي مختلف به يونانيان باستان نسبت داده ميشود. بقراط در سال 460 قبل از ميلاد مسيح از آب پنير براي درمان بيمارهاي مختلف توسط پزشكان تجويز شده است. در اواسط قرن 19 با تاسيس بيش از 400 محل عرضه آب پنير در غرب اروپا در مان با آب پنير به سطح وسيعي گسترش پيدا كرده است. طي دهه 1940 در اروپاي مركزي با تجويز خوراكي آب پنير حداكثر 150 گرم در روز به درمان سوءهاضمه ، اورمي، نقرس، بيماري كبد و كم خوني و سل مبادرت ميورزيدند.
در حال حاضر تكنولوژي به سمتي پيش ميرود كه آب پنير را براي ساخت انواع محصولات جديد و با جايگزيني آن با تركيبات گران قيمت مورد استفاده قرار ميدهند. در عصر حاضر آب پنير بطور مستقيم و بعنوان يك غذا كمتر مصرف ميگردد در حاليكه آب پنير سيال سرشار از مواد غذايي است و در آن تقريبا 52 درصد مواد غذايي شيركامل بكار رفته براي تهيه پنير و 73 درصد مواد غذايي شير پس چرخ وجود دارد. ولي علي رغم اين همه مواد غذايي موجود در آب پنير و تعادل متناسب آنها مسئله پر هزينه نگهداري و گاه خنثي كردن آب پنير است. آب پنير بايد به محض جمع آوري در اولين فرصت ممكنه تحت فرايند قرار گيرد. زيرا تركيبات و دماي آن شرايط مناسب رشد و تكثير سريع باكتريها را فراهم ميآورد. در صورت عدم انجام عمليات حرارتي بايد آن را به سرعت تا دماي تقريبا 5 درجه سانتي گراد خنك نمود، سرما باعث توقف رشد باكتريها ميگردد.
در نمودار 1-1 نمونه اي از كاربردهاي آب پنير را مشاهده ميكنيد.
نمودار 2-1 فرايندهاي قابل انجام بر روي آب پنير را نشان ميدهد.
انواع آب پنير
برحسب اينكه شير از چه داميبدست ميايد، چه نوع پنيري توليد شود و تغييرات فرايند چگونه باشد طبقه بنديهاي گوناگوني از آب پنير بدست خواهد آمد كه يك نوع آن مبتني بر قدرت اسيدي آب پنير به شرح زير ميباشد:
آب پنير شيرين
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن 2/0-1/0 برحسب اسيد لاكتيك و pH برابر 8/5 تا 6/6 ميباشد. اين آب پنير در واقع از پنيرهايي كه توسط آنزيم مابه پنير ( رنت) منعقد شده اند بدست ميآيد و معمولا pH آن بالاتر از 5 بوده و مقدار كلسيم موجود در آن ناچيز ميباشد.
آب پنير اسيدي متوسط:
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن برابر 4/0-2/ 0و PH برابر 5 تا 8/5
آب پنير اسيدي:
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن برابر 4/ 0تا 6/0 و PH برابر 4 تا 5
آب پنير اسيدي كه در فرايند رسوب دادن كازئين بكمك اسيد لاكتيك، كلريدريك و سولفوريك حاصل ميشود، اثرات مهم و تعيين كننده اي بر روي حلاليت تركيبات معدني در آب پنير دارد.
هر نوع پنير نوع ويژه اي آب پنير با قدرت اسيدي معين و pH مشخص توليد ميكند به جدول 1-2 انواعي از آب پنيرهاي بدست آمده از پنيرهاي مختلف مانند چدار، امانال، گروير، ادام و گورا با يكديگر مقايسه شده اند و مشخص ميشود كه در آب پنير شان فقط مقدار كمياسيد وجود دارد مگر آنكه آب پنير حاصل از آنها بطور نامطلوبي حمل ياانبار شود. ولي در مورد ساير پنيرهاي مايع پنيري مانند كامبرت و Picled White نسبتا مقدار اسيد آب پنير شان بالاست. عصاره مايه پنير كازئين آب پنيري توليد ميكند كه اصولا عاري از اسيدلاكتيك توسعه يافته است. آب پنير اسيدي سيال بدست آمده از پنير كاتيج بعنوان يك منبع غذايي براي انسان كمتر پذيرفته شده است. زيرا اسيد لاكتيك آن بالا و خشك كردن آن نيز با مشكلاتي همراه است.
تركيب و ماهيت انواع آب پنير
پودر آب پنير استاندارد، سرشار از لاكتوز، پروتئين كل و مواد معدني است. در مقايسه با پودر حاصل از آب پنير شيرين پودر بدست آمده از آب پنير اسيدي داراي لستين كمتر ولي اسيد لاكتيك، فسفر، كلسيم، روي، آهن، و مس بيشتري است. كوششهاي زيادي شده است كه بكمك NaoH اسيد لاكتيك را در پور آب پنير اسيدي خنثي سازند اما اين كار توصيه نميشود زيرا پر هزينه است و مقادير زيادي يون سديم را در زنجيره غذايي وارد ميكند. مثلا خنثي كردن بخشي از آب پنير اسيدي با NaoH و رساندن pH آن به 2/5 باعث ميشود كه سطح سديم در محصول به ميزان 55% بيشتر از يك پودر خنثي نشده به ميزان 100% بيشتر از پودر شير پس چرخ برسد. همچنين خصوصيات عامل اسيدي و رايحه آن با NaoH بطور معكوس تغيير پيدا ميكند. اگر مراقبتهاي قبلي و خشك كردن آب پنير به شكل مناسب انجام شود نياز به خنثي كردن آب پنير غليظ شده از بين ميرود.
آمينواسيدهاي آزاد و پپتيدهاي قابل حل، در سطح قابل توجهي در پودر آب پنير وجود دارند و ميزان آنها در پورد آب پنير اسيدي بيشتر است ( جدول 2-2) اين گونه تركيبات نيتروژني غير پروتئيني از شير كازئين، پروتئين قابل حل عصاره مايه پنير و ياختههاي ميكروبي مشتق ميگردند و به آب پنير سيال وارد ميشوند و تأثير بالقوه و مهميبر رايحه و سودمندي محصول دارند.
پروتئينهاي آب پنير
به تركيبات پروتئيني كه بعد از رسوب كازئين در حضور اسيد يا رنين، در آب پنير باقي ميمانند، پروتئين محلول يا پروتئين آب پنير ميگويند. اين پروتئينها از نوع كروي بوده، در مقابل آنزيم مقاوم ميباشند و در مقايسه با كازئين داراي حالت ميسلي نيستند.
ساختار پروتئين نوع دوم و سوم دارند كه موجب افزايش حساسيت پذيري آنها نسبت به دناتوراسيون حرارتي ميگردد. پروتئينهاي آب پنير شامل:
آب از اساسی ترین عناصری است که باعث وجود حیات می شود همه موجودات زنده کوچک و بزرگ ماده نیاز دارند. و بیشترین قسمت اعضاء موجودات را این مایع به شکلهای مختلف تشکیل می دهد. این مایع حیاتی باعث ایجاد ارتباط وهمزیستی موجودات و گیاهان در کنار یکدیگر می شود حتی منجر به همزیستی موجودات زنده و غیرزنده. بیشتر فعالیت های شیمیایی درون و بیرون از بدن موجودات زنده و فرسایش و تجزیه وتحلیل عناصر غیرزنده در کنار آب انجام می شود. می توان گفت: اولین گروه موجودات زنده که از آب استفاده می کنند و باعث ایجاد چرخه ی زیستی می شوند گیاهان هستند. گیاهان بصورت های مختلف مثل جذب از طریق خاک، توسط ریشه ها یا جذب از هوا ازطرق برگها آب را در اختیارخود قرار می دهند. در این بین عواملی هستند که باعث می شود استفاده از آب و مقدار آبی که در اختیار گیاهان قرار می گیرد متفاوت باشد و این تفاوت باعث بوجود آمدن تنوع گیاهان و پوشش گیاهی مختلف می شود.
آب:
اهمیت اکولوژیکی آب
نقش های گوناگون در گیاهان
ساختمان و خواص آب
نیروهای که در حرکت دخالت دارند
اهمیت اکولوژیکی آب:
توزیع گیاهان در سطح زمین در مرحله اول بسته به وجود دارد.
مناطقی که در بارندگی زیاد دارند و توزیع باران در فصل رویش نسبتاً یکنواخت است پوشش گیاهی انبوهی دارند.
حتی قسمتی از اثر درجه حرارت روی گیاهان نیز از طریق ارتباط آن با آب آشکار می شود. زیرا کاهش در جه حرارت با کم شدن میزان تبخیز و تعرق همراه است و افزایش درجه حرارت باعث تبخیر و تعرق زیاد در گیاهان می شود بنابراین مناطقی که گرمسیرهستند آب موجود نیاز علفزار ها را مرتفع می سازد و مناطقی که سردسیر هستند و تبخیر و تعرق کم در آنها انجام می شود و آب موجود در آنجا می تواند نیازجنگلها را از نظر آب تأمین کند.
اهمیت فیزیولوژیکی آب:
اهمیت اکولوژیکی آب به دلیل اهمیتی است که این ماده از نظر فیزیولوژیکی دارد. تنها راهی که یک عامل محیطی مثل آب بتواند اثری بر رشد گیاه داشته باشد این است که فرآیندها و شرایط فیزیولوژیکی داخل گیاه را تحت تأثیر قرار دهد.
بیشتر فرآیندهایی که در رگیاه صورت می گیرد چه بطور مستقیم و چه بطور غیرمستقیم به وجود آب بستگی دارد. فعالیت های متابولیکی( سوخت و سازی) سلول ها و گیاهان به مقدار آب آنها بستگی نزدیکی دارد. برای مثال تنفس در بذرهای جوانی که در حال رسیدن هستند خیلی زیاد است ولی بتدریج در طی زمان رسیدن بذر که از محتوی آب آن کاسته می شود انی مقدار کم می شود. البته کم شدن آب در مورد بذر بعضی از گیاهان مانند بذرهایی که در داخل میوه های گوشتی هستند مانند گوجه فرنگی کاهش مقدار آب به دلیل دیگری انجام می شود. رطوبت زیاد در بذر موجب افزایش در جه حرارت و از بین رفتن آنها می شود.
رشد گیاهان بوسله تکثیر و بزرگ شدن سلول و وجود مواد آلی و معدنی که لازمه تولید پرتوپلاسم جدید در دیواره های سلول است کنترل می شود. رشد ساقه و برگ با کمبود آب به سرعت کنترل و متوقف می شود. کاهش مقدار آب بدون شک میزان فتوسنتز را کاهش می دهد و معمولاً با کم شدن میزان تنفس نیز همراه است.
البته در برگهای سوزنی شکل کاج و تعداد محدود دیگری از انواع بافتها قبل از آنکه میزان تنفس بطور نهایی کاهش پیدا کند و منجر به مرگ گیاه شود افزایش موقتی در مقدار تنفس آنها دیده می شود.
بطور خلاصه کاهش مقدار آب با از بین رفتن آماس، پژمردگی، توقف رشد سلولی، بسته شدن روزنه ها، کاهش مقدار فتوسنتز و اختلال دربسیاری از فرآیندها همراه است و کاهش مقدار آب، بی نظمی در پروتوپلاسم و مرگ بسیاری ا ز موجودات زنده را در پی خواهد داشت.
نقشهای گوناگون آب در گیاهان
اهمیت آب را از نظر وظایف مهمی که بعهده دارد می توان در چهار گروه خلاصه کرد:
1- آب بعنوان ماده تشکیل دهنده پروتوپلاسم اهمیت دارد.
2- آب بعنوان یک حلال دومین وظیفه ی اصلی است که در گیاه دارد. به دلیل قدرت حلالیت آب، گازها، و مواد معدنی و سایرمواد دیگر در آب حل شده و به داخل سلول راه می یابند وبه این وسیله از سلولی به سلول دیگر و اندامی به اندام دیگر گیاه منتقل می شوند. نفوذپذیری دیواره و غشاء اغلب سلول ها نسبت به آب موجب می شود جریان مداومی از مایع در سرتاسر گیاه ایجاد شده و تغییر مکان انواع اجسام حل شونده صورت پذیرد.
3- آب بعنون ماده ای که وارد ترکیبات شیمیایی می شود در بسیاری از فرآیند های مهم از قبیل فتوسنتز و یا هیدرولیزشدن نشاسته به قند آب وارد فعل و انفعالات شیمیایی می گرد. در این فعل و انفعالات آب مانند دی اکسیدکربن و نیترات نقش اساسی دارد.
4- آب به عنوان عامل تولید آماس در سلول که برای بزرگ شدن سلولها و رشد گیاه و شکل دادن به گیاهان علوفه ای بسیار ضروری است. آماس در باز و بسته شدن روزنه ها، حرکت برگها، بازشدن گلها و کار سایر اندامهای تخصص یافته گیاه نقش مهمی را ایفا می کنند. ا گر آب کیفیت نداشته باشد و نتواند تولید آماس کند موجب کاهش سریع در رشد گیاه می شود.
ساختمان و خواص آب:
مطالعه ی چگونگی ساختمان آب و خواص آن می تواند مبنایی برای شناخت مکانیسمهای مختلف انتقال آب از خاک به گیاه و از آن طریق به اتمسفر باشد.
خاصیت قطبی بودن مولکولهای آب:
باعث بوجود آمدن جاذبه ی قوی بین مولکولی می گردد که پیوند هیدروژنی نامیده می شود مولکول آب دارای یک اتم اکسیژن و دو مولکول هیدروژن می باشد که با هم پیوند کووالانسی دارند. دو پیوند هیدروژن با اکسیژن زاویه ی 105 درجه تشکیل می دهند.
خاصیت الکترونگاتیوی اتم اکسیژن بیشتراز اتم هیدروژن است. بنابراین تمایل اکسیژن برای جذب الکترونهای پیوند کووالانسی بیشتر است. این امر باعث بوجود آمدن بار جزئی منفی در سمت اکسیژن و بار جزئی مثبت در سمت هیدروژن می شود این بارهای جزئی هستند و باعث می شوند که مولکول آب بار خاصی نداشته باشد. همین بارهای جزئی باعث می شد که مولکول آب خاصیت قطبی داشته باشد و مولکولهای آب که در مجاور آن هستند و آنها هم خاصیت قطبی دارند با هم پیوند تشکیل دهند.
بعضی از خواص فیزیکی و غیرطبیعی آب به دلیل جاذبه الکترواستاتیکی بین مولکولهای آب است که به پیوند هیدروژنی معروف هستند. و این ابعث مقاوم شدن محلول های آبی می شود این تصور وجود دارد که شبکه نیمه بلوری آب مدام درحال شکستن و تشیکیل شدن است. خاصیت قطبی بودن آب آن را به یک حلال عالی تبدیل کرده است.
آب در مقایسه با سایر حلا لها مقدار بیشتر وطیف وسیعتری از مواد را در خود حل می کند. این خصوصیت تا حدی به کوچک بودن و قطبی بودن مولکولهای آب مربوط می شود که باعث می شود آب حلال خوبی برای مواد یونی باشد. مولکولهای آب اطراف یونها و مواد محلول قطبی موجود در محلول را احاطه می کند و بطور مؤثر بارهای الکتریکی آنها را می گیرند.
این عمل باعث کاهش اثر متقابل بین مواد باردار می شود بناربراین حلالیت آنها را زیاد می کند. علاوه براین انتهای قطبی مولکولهای آب به گروههای باردار یا دارای بار جزئی مولکولهای بزرگ نزدیک می شوند وتشکیل لایه های از آب را می دهند. پیوند هیدروژنی بین مولکولهای بزرگ و آب باعث کاهش اثر متقابل بین مولکولهای بزرگ شده و به حلالیت آنها کمک می کند.
توانایی آب در تشکیل پیوند هیدروژنی:
باعث افزایش خصوصیات حرارتی، پیوستگی و چسبندگی آن می شود.
پیوند قوی هیدروژنی بین مولکولهای آب باعث ایجاد خواصی مانند گرمای ویژه ی زیاد و گرمانی نهان تبخیر بالا در آب می شود.
گرمای ویژه:
مقدار گرمایی است که لازم است تا درجه حرارت یک ماده به مقدار معینی افزایش یابد.
گرمای نهان تبخیر:
مقدار انرژی که لازم است تا در درجه حرارت ثابت مولکولهای آب از فازمایع جدا شده و به فاز گاز منتقل شوند( همان فرآیندی که ضمن تعرق اتفاق می افتد) گرمای نهان تبخیر آب در 25 درجه سانتیگرا 5/10 کیلوژول بر مول است که بیشتر از هر مایعی می باشد.( یک کیلوژول برابر با 241 کیلوکالری است) این انرژی صرف شکستن پیوندهای هیدروژن بین مولکولهای آب می شود.
بالابودن گرمای تبخیر آب باعث می شود که گیاهان گرم شده و در اثر تابش خورشید بتوانند از طریق تبخیر آب از سطح برگها خودشان را خنک کنند. تعرقی یک حاصل مهم برای تنظیم حرارت گیاهان است. پیوند هیدروژنی آب باعث افزایش خاصیت پیوستگی که همان نیروی جاذبه زمین است دو مولکول آب است.
خاصیت دیگر آب چسبندگی آن است. که نیروی جاذبه بین آب و فار جامد مانند دیواره ی سلول یا سطح شیشه اطلاق می شود.
دو مرز بین هوا و آب نیروی جاذبه ی بین مولکولهای سطح آب یا مولکولهای مجاور بیشتر از نیروی جاذبه بین مولکولهای آب وهوا است. این نیروی جاذبه باعث می شود که مرز بین هوا و آب به صورتی در آید که حداقل مساحت را داشته باشد. نتیجه ای که گرفته می شود این است که مولکولهای آب نیرویی را بین هوا و آب بوجود می آورند که این نیرو نه تنها بر شکل سطح آب تأثیر می گذارد بلکه ممکن است فشاری را نیز بر بقیه ی مایع اعمال کند. و چنین شرایطی در مرز بین آب و هوا کشش سطحی گفته می شود کشش سطحی نقش مهمی در صعود آب از درختان دارد.
نیروی پیوستگی و چسبندگی، کشش سطی موجب پدیده ای می شود که به پدیده های موینگی معروف است.
فرآیند انتقال:
وقتی که آب از طریق گیاه از خاک به طرف آتمسفر حرکت می کند از محیط های متنوع و نسبتاً زیادی عبور می کند که مکانیزم انتقال آن بستگی به نوع محیط( دیواره سلولی، سیتوپلاسم، لایه ی چوبی) تفاوت می کند.
انتشار:
عبارت است از حرکت مولکولها در راستای شییب غلظت و ازطریق آشفتگی حرارتی تصادفی مولکولهای آب درون یک محلول ثابت نیستند و دائماً در حال حرکت هستند و با برخورد به یکدیگر انرژی جنبشی آنها تغییر می کند. انتشار فرآیندی است که نظم مولکولها را در اثر آشفتگی حرارتی تصادفی به هم می زند. چنین جنب و جوشی باعث می شود که مواد را از جای پرتراکم به جای کم تراکم حرکت کنند یعنی در جهت شیب غلظت حرکت کنند.
هرچه مایع از نقطه شروع به اطراف بیشتر انتشار یابد شیب غلظت کمتر می شود بنابراین حرکت شبکه کندترمی گردد. در گیاه انتقال آب در فواصل طولانی از طریق جریان توده ای صورت می گیرد.
جریان توده ای به حرکت گروهی از مولکولها در اثر وجود یک اختلاف فشار اطلاق می شود. فشار حاصل از جریان توده ای آب عامل اصلی انتقال آب در مسیرهای طولانی گیاه از طریف آوند چوبی است که ممکن است در جریان یافتن آب در خاک و دیواره ی سلولی بافت گیاه نیز نقشی داشته باشند.
اسمز:
فرآیندی است که آب از یک غشاء عبور می کند و به پتانسیل شیمیایی آب یا پتانسیل آب بستگی دارد. غلظت مواد محلول و فشار دو عامل مهمی هستند که پتانسیل آب را تحت تأثیر قرار می دهند البته در صورت زیادبودن ارتفاع نیروی ثقل حائز اهمیت است. پتانسیل آب علاوه بر اهمیتی که در اسمز دارد معیار مفیدی برای پی بردن به وضعیت آبی گیاه است.
میزان انتقال آب به اندازه ی نیروی محرک و هدایت هیدرولیکی مسیر انتقال بستگی دارد. در انتشار هدایت هیدرولیکی به ضریب انتشار بستگی دارد و در جریان توده ای شکل هندسی مسیر وسیکوزیته ی محلول اهمیت دارد. د راسمز نفوذپذیری غشاء مهمترین عامل است.
مکانسیم انتقال آب شامل انتشار جریان توده ای و اسمز است و هر کدام از این انواع انتقال به نیروی محرک متفاوتی وابسته اند آب در گیاه بوسیله ی سیستم هیدرولیک مداومی که آب موجود در خاک را به بخار آب هوا مرتبط می کند کنترل شود آب از نواحی با پتانسیل آب زیاد به نواحی با پتانسیل آبی کم حرکت می کند.
آب در خاک:
خواص مهم خاک
خصوصیات جزء رس خاک
............................................
نام درس مربوطه: مبانی اکولوژی
نام رشته: تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی و معطر
تمامي جانوران زنده اعم از انسان و گياه و يا جانوران همواره درطول دورة زندگي خويش نيازمند به آب است و حيات بدون وجود آن غيرممكن است. آب مايع حيات و لازمه زندگياست.
يك گياه علفي سريعالرشد عمدتاً از آب تشكيلشدهاست و محتوي آب گياه بين 70 تا90 درصدميباشد كه بسته به سن گياه، گونه گياه، بافت گياه موردنظر و محيط متفاوت است.
بنابه دلايل زير ميتوان فهميد كه آب براي بسياري از فعاليتهاي گياهي لازماست:
اول آنكه حلاّ ل بوده و محيطي مناسب براي واكنشهاي شيميائي فراهممينمايد.
دوم آنكه محيط مناسب براي انتقال موادآلي و معدني ميباشد.
سومآنكه محيطي مناسب است كه موجب تورم سلولهاي گياهيميشود. آماس باعث بزرگشدن سلول، ساختارگياه و شكلگيري آن ميگردد.
چهارم آنكه باعث آبگيري و خنثيسازي بار الكتريكي روي مولكولهاي كلوئيدي ميشود.
ديگر آنكه ماده خام فتوسنتزي فرآيندهاي هيدرولتيكي و ساير واكنشهاي گياهي را تشكيلميدهد[1].
بايد دانست كه ريشة گياه در خاكهاي نسبتاً مرطوب نفوذميكند در حالي كه ساقه و برگها در محيط نسبتاً خشك رشدمينمايند. به همين خاطر است كه آب از خاك به داخل گياه نفوذكرده و به اتمسفر برميگردد كه اين امر در جهت كاهش انرژي پتانسيل صورتميگيرد.
رشد گياه تابع وجود آب است بدين معني كه هر وقت آب محدودباشد رشد نيز كاهشمييابد ودر نتيجه عملكرد نيز كاهشمييابد. مقدار كاهش عملكرد متأثر از ژنوتيپ، شدت كمبود آب و مرحله نمو گياه ميباشد.
آب قابل استفاده در گياه
ريشة گياهان در خاك مرطوب رشدنموده و آب را تازماني كه پتانسيل آب خاك به يك حد بحراني برسد از خاك ميگيرند. آب قابل استفاده گياه به آبيگفتهميشود كه آن مقدار از آبي كه خاك ميتواند از طريق ريشه گياهان خارجگردد و يا تفاوت محتوي آب ظرفيت مزرعه و درصد پژمردگي دائم[2].
رطوبت قابل استفاده از خاك متأثر از خواص كلوئيدي خاك همچون سطح ويژة ذرات خاك ميباشد.مثلاً يك خاك رُسي لومي حدود 20درصد وزن خود آب قابل استفادهدارد. درحالي كه يك خاك داراي بافت سبكتر مانند يك خاك شني ريز حدود 7درصد وزن خود آب قابل استفاده دارد. بايد توجهكرد يك خاك داراي بافت شني ريز كمتر از 8 سانتيمتر آب در هر متر عمق خاك نگهداري ميكند در حالي كه يك خاك با بافت رُسي لومي حدود 17 سانتيمتر آب قابل استفاده در هر متر عمق خاك نگهداري ميكند.
چگونگي جذب و حركت آب
در مقايسه با گياهان يا خاك، هوا معمولاً داراي پتانسيل آب بسيار كم ميباشد. چونكه يك برگ زنده معمولاً داراي پتانسيل آب بيش از 15- بار ميباشد. بنابراين يك اختلاف انرژي زيادي بين هوا و برگ وجوددارد كه موجب استمرار حركت آب به صورت بخار از برگ به هوا ميگردد. وقتي اتلاف آب از گياه صورت نميگيرد مثلاً در شب پتانسيل آب گياه با پتانسيل آب خاك به حالت تعادل نزديكميشوند. اگر روزنهها باز باشند اتلاف آب از برگها به طور مستمر ادامه داشته و موجبميشود كه پتانسيل آب برگ نسبت به پتانسيل آب دمبرگ كاهشمييابد. اين جريان از محل پتانسيل آب زياد به كم حركت ميكند. لذا از دمبرگ به برگ جريان مييابد. اين جريان آب پتانسيل آب دمبرگ را كه از حالت تعادل با پتانسيل آب ساقهميباشد كاهش داده و لذا آب از ساقه به طرف دمبرگ جريانمييابد. اين اختلاف انرژي تا ريشه و خاك نيز ادامه دارد به عبارت ديگر در سيستم انتقال آب از خاك به ريشه يك اختلاف پتانسيل بهوجود ميآيد. سرعت جذب اب و حركت آن در داخل گياه بستگي به محتوي رطوبت خاك، تماس ريشه و خاك، مقاومتهاي گياه و خاك در برابر جريان آب و اختلاف پتانسيل آب موجود دارد[3].
تبخير و تعرق
با توجه به تعريف تبخير و تعرق كه عبارتند از مجموع آبي كه در مزرعه از طريق تبخير و تعرق از گياه از دستميرود را گويند. تبخير يك فرآيند وابسته به انرژي است كه متضمن تغيير از حالت مايع به بخارميباشد. شدت تعرق تابع اختلاف فشار بخار مقاومت در برابر جريان آب و توانايي گياه و خاك از نظر انتقال آب به جايگاه تعرقميباشد.
تعرق عمدتاً نيروي محركه جهت به جريانانداختن آب جذبشده در گياه را عليرغم وجود نيروي ثقل و مقاومتهاي اصطكاكي موجود در مسير آب در گياه تأمينميكند. سرعت جذب فعال آب نقش ناچيزي در جذب آب ايفامينمايند ووقتي اين مكانيزمها مشخصميشوند كه تعرق كمبوده و يا متوقفشدهاست.
مقدار تبخير و تعرق در سطح يك جامعه گياهي تابع اختلاف پتانسيل آب بين خاك و هواي خارج و مقاومت موجود در سر راه حركت آب به داخل گياه يا حركت آب به سطح خاكميباشد. تشعشع خورشيدي، درجة حرارت، رطوبت نسبي و باد عوامل محيطي عمدهاي هستند كه تبخير و تعرق را اثرميگذارند. بستهشدن روزنهها، تعداد و اندازه روزنهها، مقدار برگ و خصوصيات برگ عوامل گياهي هستند كه مقاومت در سرراه انتقال آب از خاك به هوا را تشكيلميدهند.
عوامل محيطي مؤثر بر تبخير و تعرق
اتلاف آب از گياه توسط عوامل گياهي و محيطي تعيينميشود. اثر عوامل محيطي روي تبخير و تعرق بنام نياز اتمسفري يا نياز تبخيري ناميدهميشود.
هرقدر اين نياز بيشتر باشد سرعت تبخير آب از سطح آزاد بيشترميشود. از عواملي كه اين نياز را تحت تأثير قرارميدهند عبارتند از:
تشعشع خورشيد، درجة حرارت، رطوبت نسبي و باد. مثلاً با افزايش درجه حرارت اين نياز افزايشمييابد. يا اينكه نياز اتمسفري با رطوبت نسبي رابطه عكسدارد. يعني اينكه با افزايش رطوبت تبخير و تعرق كاهشمييابد. بايد توجهنمود كه تعرق موقعي صورتميگيرد كه بخار آب از طريق روزنهها به بيرون منتشر ميشود. در هواي آرام يك مانع اختلاف انتشار متشكل از يك لايه آب در اطراف روزنهها ايجادميشود كه شيب انتشار برگ و هوا كاهشمييابد. بدينمعني كه آبي از سطوح مرطوب دروني برگ به بيرون منتشر ميشود در مقابل خود به يك لايه آب از بيرون برگ روبروميشود. اين لايه شيب انتشار بين برگ و هوا را در نتيجه تعرق كاهشميدهد. وقتي هواي متلاطم رطوبت موجود در نزديكي برگ را دورميسازد اختلاف آب داخل برگ ودر هواي مجاور روزنهها افزايشمييابد و انتشار آب از برگ افزايشمييابد.
علاوه بر موارد فوقالذكر عوامل گياهي نيز براين مقدارمؤثر ميباشند مثل بستهشدن روزنهها كه در اين صورت ميزان تعرق كمتر ميشود. كه خود بازو بستهشدن روزنهها نيز تحت عواملي همچون ميزان نور و رطوبتميباشند. از عوامل مؤثر ديگر ميتوان به تعداد روزنهها و اندازه آنها اشارهنمود. هرچقدر اين تعداد بيشتر و اندازه آنها بيشتر تبخير و تعرق نيز افزايشمييابد.
[1]- فيزيولوژي گياهان زراعي ـ ص.27
[2]-فيزيولوژي گياهي ـ ص . 10ـ12
[3]- برآورد آب موردنياز گياهان زراعي كشورـ ص. 64ـ66
نگاهي به تاريخ آب و آبياري در جهان نشان مي دهد كه در سال هاي اخير روشهاي متعددي در زمينه آبياري كشاورزي ابداع شده است. كمبود آب، وضعيت نامناسب آب و هوا، پستي و بلندي زمين، كيفيت نامطلوب آب و عدم دسترسي به نيروي كارگر از جمله عواملي هستند كه در پيدايش اين روشها موثر بوده اند. از روشهاي جديد آبياري كه به سرعت در كشورهاي مختلف رو به گسترش است روش به اصطلاح قطره اي (tickle) است. آبياري قطره اي به كليه روشهايي گفته مي شود كه در آنها آب به مقدار كم و حدود 1 تا 10 ليتر در ساعت به آرامي در نزديك گياه ريخته مي شود. بهمين دليل اين روشهاي را آبياري با حجم كم (low volume irrigation) ناميده اند. آب ممكن است از بالا ريخته شده و در سطح خاك پخش شود( مانند خرد آبپاشها) و يا آنكه مستقيما در سطح خاك ريخته شود ( مانند قطره چكانهاي سطحي) .
در بعضي روشها نيز آب از زير سطح خاك وارد منطقه ريشه ها مي شود (روش قطره اي زير سطحي). در آبياري قطره اي آب در يك سيستم لوله اي در مزرعه توزيع مي شود و دستگاه يا وسيله مكانيكي كه آب از آن به خارج گسيل و در اختيار گياه قرار مي گيرد خروجي يا قطره چكان (emitter) نام دارد. خروج آب از اين وسيله ممكن است بصورت قطره، حباب، و يا يك جريان كوچك و پيوسته باشد.
حتي وسيله پخش ممكن است يك آبپاش بسيار كوچك باشد. قطره چكان ها طوري طراحي و ساخته مي شوند كه فشار آب را كاهش داده و به حدود 20 تا 200 كيلوپاسكال (2/0تا2 آتمسفر) برسانند. بنابراين روش قطره اي نيز يكي از روشهاي آبياري تحت فشار به حساب مي آيد كه در آن فشار آب بسيار كم است.
واژه هاي آبياري قطره اي و يا قطره چكان نبايد تنها قطره را در ذهن تداعي كند زيرا اين روش طيف وسيع و گسترده اي از آبياريها را شامل مي شود كه اسامي مختلفي به آن اطلاق شده است. از جمله اين اسامي مي توان واژه هاي آبياري موضعي ( localized irrigation) خرد آبياري، آبياري ميكرو و آبياري قطره چكاني را نام برد كه همگي مترادف يكديگرند. اما از جايي كه واژه قطره اي بيشتر توصيف كننده ماهيت اين روش مي باشد در اكثر نوشته هاي علمي از آن استفاده مي شود. مانند واژه باراني كه بجايsprinkle براي تعدادي از روشها كه در انها عمل آبياري حالتي شبيه بارندگي را تداعي مي كند بكار برده مي شود. در صورتي كه sprinkle خود به معني باران نيست. از ديگر واژه هايي كه در نوشته هاي علمي براي آبياري قطره اي ذكر شده است مي توان به آبياري با جريان روزانه( daily flow irrigation)، آبياري روز به روز (diurnal irrigation) و آبياري چكه اي (drop irrigation) اشاره كرد كه هر كدام بر حسب سليقه متخصصان انتخاب شده است. در يك طبقه بندي ساده روشهاي خرد آبياري بر حسب دبي خروجي به دو گروه: قطره اي كه در آنها دبي خروجي كمتر از 10 ليتر در ساعت و ميكروجت و حبابي ( bubbler) كه در آنها دبي قطره چكان بيشتر از 10 ليتر در ساعت تقسيم مي شوند. اما اين نوع طبقه بندي ها نيز قراردادي بوده و از جامعيت برخوردار نمي باشد. در هر حال همان گونه كه مثلا شيوه آبياري باراني شامل مجموعه اي از روشها و وسايل مختلف است روشهاي آبياري قطره اي نيز بسيار متنوعند.
تاريخچه آبياري قطره اي:
برخلاف روشهاي آبياري سطحي، كه قدمت آنها در بعضي مناطق دنيا به 6000 سال قبل از ميلاد مي رسد، آبياري قطره اي از يك طرف روشي جديد و تاريخچه اي كوتاه دارد و از طرف ديگر سابقه آن نيز بسيار طولاني است. مثلا چيني ها و فلسطيني ها در صحاري نزديك دريا و يا دامنه تپه ها تخته سنگ هايي را در مقابل باد قرار مي دادند تا شبانگاه كه سنگ زودتر و شديدتر از هوا سرد مي شود نسيم گرم و مرطوب دريا در برخورد با آن تقطير شود. بدين ترتيب قطرات آبي كه از سنگ مي چكيد به پاي درخت و يا بوته اي كه در آنجا كشت شده بود هدايت مي گرديد. اين خود نمونه اي از يك سيستم آبياري قطره اي با قدمت هزاران ساله است. لذا نمي توان براي شروع آبياري قطره اي تاريخ مشخصي را ذكر كرد.
شايد در اين مورد به تعداد كساني كه بتوانند اظهار نظر نمايند روايت وجود داشته باشد. اما اگر آبياري قطره اي را به مفهوم علمي و امروزي آن در نظر بگيريم اولين گزارشها در مورد اجراي اين روش مربوط به سال 1860 در آلمان است كه در ان از لوله هاي سفالي زيرزميني براي آبياري استفاده مي شد. در سال 1913 ميلادي نيز كاربرد لوله هاي روزنه دار زيرزميني در امريكا گرديد. اما اين روش در آن زمان بسيار گران تمام مي شد و نتوانست به سرعت گسترش يابد. با اين وجود از سال 1920 به بعد استفاده از لوله هاي روزنه دار زيرزميني در كشورهاي فرانسه، آلمان و شوروي سابق معمول گرديد. (Davis,1974).
با توسعه صنايع پلاستيك در ايام جنگ جهاني دوم و سال هاي بعد از آن، كاربرد لوله هاي پلاستيك در آبياري قطره اي مقرون بصرفه گرديد. بطوري كه به دليل قابليت انعطاف به آساني مي شد اين لوله ها را از كنار بوته ها يا درختان عبور داده و با سوراخ كردن آنها، كه به مراتب ساده تر از لوله هاي فلزي صورت مي گرفت قطرات يا جريان كوچكي از آب را خارج و براي آبياري مورد استفاده قرار داد. بنابراين بسياري از متخصصان شروع فن آوري آبياري قطره اي را از همين زمان مي دانند. استفاده از لوله هاي پلاستيك در آبياري گياهان گلخانه اي از اواخر سال هاي دهه 1940 در انگلستان شروع شد سپس اين لوله هاي در آبياري زيرزميني در آلمان بكار گرفته شد و روش جديدي بنام آبياري زيرزميني با لوله هاي پلاستيك ابداع گرديد. استفاده از لوله پلاستيك در آبياري گياهان گلخانه اي كه براي اولين بار در انگلستان توسط بلاس به ثبت رسيد در سال 1953 توسط دو شركت تجارتي به نام هاي كامرون و رايت – رين به اجرا گذاشته شد. اين دو شركت براي اولين بار نام آبياري تريكل يا قطره چكاني را بر آن نهادند. البته قبل از آن فرد ديگري بنام سه لستر در سال 1951 روش جديدي را براي آبياري استاديوم ورزشي بازي هاي المپيك رم به ثبت رسانده بود. سه لستر در سال 1960 نام آبياري دريپ يا قطره اي را بر روش خود نهاده بود. بنابراين مشاهده مي شود كه اين افراد بدون اطلاع از يكديگر نام هاي متفاوتي را به يك روش مشابه اطلاق كرده اند.
نوشته هاي علمي موجود در زمينه عملي كردن روشهاي آبياري قطره اي در مزرعه نشان دهنده آن است كه اين روش در سال 1963 در اسرائيل و در سال 1964 در امريكا بكار گرفته شد. يك مهندس اسرائيلي كه به طور تصادفي نام وي نيز بلاس مي باشد در يك منطقه مشاهده كرد كه رشد درختي كه در مجاورت يك شير آب قرار داشت و اتفاقا اين شير چكه مي كرد نسبت به ساير درخت ها بيشتر است. اين موضوع وي را به اين فكر انداخت كه شايد بتوان براي آبياري درخت ها نيز از روش قطره اي استفاده كرد. نامبرده ساخت اولين قطره چكان را بنام خود به ثبت رسانيد. غالبا نام هاي ال. بلاس ( انگليسي) و اس. بلاس( اسرائيلي) با يكديگر اشتباه مي شود، حال آنكه بلاس انگليسي آبياري قطره اي را در انگلستان فقط براي گياهان گلخانه اي بكار برد در صورتي كه بلاس اسرائيلي اين روش را براساس آزمايش هاي قبلي خود در دانشگاه عبرو (Hebrew) در اوايل سال هاي 1960 در بيابان هاي نگف به مراحله اجرا در آورد. بهمين دليل اكثر متخصصان آبياري مركز ابداع و توسعه روش هاي آبياري قطره اي را اسرائيل م ي دانند. در اسرائيل چند عامل عمده در ابداع و توسعه اين روش موثر بوده اند. اولين عامل، كمبود شديد آب و بالا بودن تبخير تعرق بود، كه نياز به روشهاي آبياري كارآمد را ايجاب مي نمود. عامل دوم نياز به توسعه روشهايي از آبياري بود كه بتوان آنها را به سادگي خود كار نموده تا نيازي به كارگران آبيار كه تامين امنيت جاني آنها بخصوص در شبها مشكل بود نباشد. عامل ديگر سبك بودن بافت خاك و بكارگيري شيب تپه ها براي زراعت و عدم تناسب آنها با روشهاي آبياري سطحي بود. البته در كنار اين عوامل مهيايي شرايط فني، مواد مورد مصرف در ساخت لوله ها و قطره چكانها، كمك و سرمايه گذاريهاي زياد ساير كشورها و كارگران ماهر و اموزش ديده را نيز نبايد از نظر دور داشت. با وجوديكه اسرائيليها در آبياري زراعتها و باغات شيوه هاي كارآمدي مانند قطره اي را با كار گرفته اند اما كمبود آب در اين كشور ايجاب نموده است كه علاوه بر استفاده از فنون جديد استراتژي كشت را نيز تغيير داده و در بهره گيري از منابع آب همراه با روشهاي خرد آبياري سياست و الگوي كشت طوري اعمال شود كه با اين روشها محصولاتي توليد گردد كه امكان توليد آنها يا در ساير نقاط دنيا وجود نداشته و يا گران تمام مي شود. با فروش اين نوع محصولات به بازارهاي مختلف جهان در آمد حاصله از هر واحد آب مصرفي افزايش مي يابد.
مفهوم آبياري قطره اي بتدريج از اسرائيل به كشورهاي آمريكايي شمالي، استراليا، افريقاي جنوبي و سرانجام به تمام نقاط جهان گسترش پيدا كرده و بعنوان يك روش كارآمد مورد قبول واقع گرديد. در اين رابطه سابقه علمي آبياري قطره اي بقدري كوتاه است كه حتي در كتاب معروف آبياري زمين هاي زراعي (Irrigation of Agricultural lands) كه در سال 1967 توسط انجمن زراعت امريكا منتشر گرديد نامي از آبياري قطره اي يا خرد آبياري برده نشده است و درواقع آنچه در زمينه بصورت علمي موجود است پس از سال 1967 مي باشد. اولين كنگره بين المللي آبياري قطره اي در سال 1971 در شهر تل آويو اسرائيل برگزار و در آن 24 مقاله علمي ارائه گرديد. از آن سال به بعد اين كنگره هر چند سال يكبار در يكي از نقاط دنيا تشكيل و در ان دانشمندان برجسته از كشورهاي مختلف جهان گرد هم مي آيند تا نتايج تحقيقات و تجربيات خود را ارائه كنند. تا بحال چندين كنگره مهم در اين زمينه برگزار شده است كه آخرين آنها كنفرانس بين المللي روشهاي خرد آبياري در آوريل سال 1995 در شهر اورلاند و (Orlando) در ايالت فلوريداي امريكا بوده است. علاوه بر كنفرانسهاي بين المللي، هر سال كارگاههاي آموزشي، سمينارها و سمپوزيومهاي منطقه اي نيز در اين زمينه برگزار مي گردد.
بطور خلاصه تاريخ كوتاه و مدون آبياري قطره اي را مي توان به سه شاخه تقسيم كرد: ال. بلاس در انگلستان، اس. بلاس در اسرائيل و سه لستر درايتاليا كه هر يك مستقل از ديگري كار خود را در توسعه روش جديد ادامه مي دادند و همانطور كه گفته شد نام آبياري تريكل براي اولين بار توسط شركت هايي كه در انگلستان ساخت و فروش لوله و اتصالات پلاستيكي را براي اين روش اغاز كرده بودند بكار برده شد. اما نام آبياري دريپ در ابتدا توسط سه لستر استاد ايتاليايي پيشنهاد گرديد كه بعدا وي متوجه گرديد كه هيچكدام از نام هاي دريپ يا تريكل براي روش جديد مناسب نيستند. به اين دليل سه لستر براي آن دسته از روشهاي آبياري كه آب را به دفعات و به مقدار كم در اختيار گياه قرار مي دهند نام آبياري جرعه اي (گالپ،gulp) يا جرعه جرعه(سيپ،sip) را بكار برد كه البته اين واژه ها نيز فاقد جامعيت بوده و چون ماهيت اين روشها يكسان است لذا اين اسامي در واقع مترادف يكديگر مي باشند.
پيشرفتهاي جديد آبياري قطره اي در دنيا را بايد مرهون صنايع پلاستيك سازي و بخصوص پلي اتيلن دانست. پلي اتيلن (PE) در سال 1935 برحسب تصادف در يك آزمايشگاه مواد شيميايي در انگليس توليد شد. پلاستيك پلي اتيلن زماني بوجود مي آيد كه گاز اتيلن، كه خود تركيبي از گازهاي طبيعي و سوخت هاي فسيلي ديگر مي باشد، تحت فشار و دماي زياد قرار گيرد. در سال هاي اول تنها نوع پلي اتيلن سنگين (High Density,HD) شناخته شده بود كه در فشارهاي نسبتا كم ( حدود 2000 كيلوپاسكال) ايجاد مي شود. اين نوع پلي اتيلن براي ساخت وسايل نسبتا شكننده و سخت بكار مي رود اما در سال 1948 نوعي ديگر از پلي اتيلن با چگالي كم ( Low Density,LD) در شرايط فشار زياد (20000 كيلوپاسكال) توليد گرديد كه به سرعت در كارخانجات پلاستيك سازي گسترش يافت. اين نوع پلي اتيلن براي ملزومات آبياري قطره اي بسيار مناسب و ارزان بود و از آن زمان به بعد بيشتر وسايل آبياري قطره اي با اين نوع پلاستيك كه به نام پلي اتيلن سبك معروف است ساخته مي شود.
در سال 1977 صنايع پلاستيك كه بنام پلي اتيلن سبك را كه در فشارهاي پايين ايجاد مي شود توليد نمودند كه به مقدار زياد از هزينه هاي توليد كاسته مي شد. اين پلي اتيلن كه به نام (Linear low density polyethylene) LLDPE معروف است علاوه بر انعطاف لازم مقاومت زيادي در برابر فشارها و تنشهاي وارده دارد.
وضعيت آبياري قطره اي در جهان:
گسترش روشهاي مختلف آبياري قطره اي در سال هاي اخير بسيار چشمگير بوده است. در سال 1982 يك گروه كاري از كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي (ICID) بررسي آماري وضعيت آبياري قطره اي را در سطح جهان به عهده گرفت كه گزارش آن در سال 1984 در بولتن كميسيون مذكور منتشر گرديد. اين گروه در سال 1986 دومين بررسي خود را آغاز و گزارش مربوطه در سال 1988 انتشار يافت (Abbot,1989) بار ديگر در سال 1991 سومين بررسي توسط اين گروه صورت گرفت كه نتايج آن در پانزدهمين اجلاس كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي در سال 1993 انتشار يافت. براساس اين گزارش وسعت كل اراضي دنيا كه تا سال 1991 با روش قطره اي آبياري مي شدند بالغ بر 987،768،1 هكتار براورد شده است كه نسبت به 5 سال قبل از آن ( سال 1986) حدود 63 درصد و نسبت به 10 سال قبل تر، يعني سال 1981، بيش از 329 درصد رشد داشته است (Bucks,1993) نتايج بررسي آماري گروه كاري نشان مي دهد كه عمده ترين عواملي كه در بكارگيري روشهاي قطره اي دخالت داشته اند بالا بودن دستمزدها، گران بودن قيمت آب، كمبود آب، شور بودن آب، عدم امكان استفاده از ساير روشهاي آبياري ( مثلا كشت درختان ميوه در شيب تپه ها) امكان كاربرد سم و كود همراه با آب و در نهايت مناسب بودن اين سيستم در زراعت گلخانه اي بوده است.
آمريكا با حدود 606،000 هكتار آبياري قطره اي در صدر كشورهاي دنيا در بكارگيري از روشهاي خرد آبياري مي باشد. سطح زير كشت آبياري قطره اي در اين كشور نسبت به سال 1986 حدود 55 درصد افزايش داشته است. در وضعيت كنوني اسپانيا با 160،000 هكتار خرد آبياري مقام دوم را دارا مي باشد كه گسترش وسعت اين اراضي نسبت به سال 1986 قريب به 24 درصد رشد داشته است.
افريقاي جنوبي با 144،000 و اسرائيل با 104،302 هكتار اراضي آبياري قطره اي از ديگر كشورهاي پيشرو در اين زمينه به شمار مي روند. از ايران آمار دقيقي براي سال 1991 در اختيار نمي باشد اما داده هاي منتشر شده توسط كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي نشان مي دهد كه در سال 1980 حدود 800 هكتاربا اين روش آبياري مي شوند. اين رقم براساس گزارشهايي بوده كه توسط كميته ملي آبياري و زهكشي ايران ارائه شده است. در چند سال اخير اين روش در ايران توسعه نسبتا زيادي داشته است. هر چند آمار رسمي از سطح زير كشت به ر وش قطره اي وجود ندارد اما براساس اطلاعات اداره كل توسعه روشهاي آبياري تحت فشار، وسعت زمين هاي كه تا سال 1376 (1997) بصورت قطره اي آبياري مي شدند و يا حداقل براي آنها طرح آبياري قطره اي در دست اجرا بوده است بالغ بر 45000 هكتار مي باشد. بطوري كه مشاهده مي شود كشورهاي امريكا، اسپانيا، استراليا، افريقاي جنوبي و اسرائيل از نظر سطح زير كشت، پنج كشور مقدم دنيا در اين زمينه بشمار مي روند. وسعت زمين هاي كشت شده با روش خرد آبياري در 5 ساله 86-1981 آفريقاي جنوبي 5/2 و در برخي از كشورها مانند تايلند تا 11 برابر افزايش پيدا كرده است. هر چند هنوز فقط 8/0 تا يك درصد از كل اراضي آبي دنيا با روش قطره اي آبياري مي شوند و اين رقم نسبت به روشهاي آبياري سطحي بسيار ناچيز مي باشد اما درصد اين اراضي در كشورهاي مختلف بيانگر اين واقعيت است كه هر جا آب به لحاظ كمي و يا كيفي وضعيت بحراني داشته است اين روش بيشتر گسترش پيدا كرده است. مثلا در سال 1991 در قبرس بيش از 71 درصد اراضي فارياب به روش قطره اي آبياري مي شدند و با اين رقم در كشورهاي كم آبي اسرائيل و اردن به ترتيب 48 و 21 درصد بوده است.
با بررسی شرایط موجود در کشور متوجه شدم که کشاورزان ما حتی مهم ترین عناصر اتوماسیون که شرایط محیطی (از جمله نور، دما ، رطوبت نسبی، غلظت دی اکسید کربن) می باشد ،را رعایت نمی کنند . با مقایسه تناژ کم محصولات داخل با گلخانه های خارج از کشور اهمیت شرایط محیطی و عوامل دیگری مثل تغذیه گیاه به خوبی روشن می شود. به عنوان مثال افزودن دی اکسید کربن تا غلظتppm 1600 به محیط گلخانه افزایش محصول گوجه فرنگی را تا 48 درصد خواهیم داشت.
بنا براین در این پروژه در مبحث اتوماسیون گلخانه ها ، کنترل شرایط محیطی را که در ایران به شدت نیاز می باشد برگزیدم.
عوامل تحت کنترل و وسایل مرتبط با آن:
سیستم خنک کننده ی فن و پد:این سیستم مانند کولرهای آبی هوای گلخانه را خنک می کند. اگر شکل 1 را در نظر بگیرید، در یک طرف گلخانه آب روی پدهای سلولزی می ریزد و هوای خنک وارد گلخانه می شود و در ضلع مقابل فن هایی وجود دارند که با مکش، هوای گرم ومرطوب را به بیرون میدمند.
دکل آب و هوایی بیرون گلخانه.
اندازه گیری و تزریق CO2 .
کنترل چرخش (جریان)هوا در گلخانه: تا این که رطوبت در اطراف گیاهان جمع نشود و هوای گرم بالای گلخانه به پایین، یعنی اطراف گیاهان، منتقل شود و از چکیدن رطوبت هوایی که در سقف کندانس شده ممانعت به عمل می آورد.
کنترل مه پاش.
دمای خاک .
پرده های محافظ حرارت و نور اضافی: محافظت حرارت در زمستان و جلوگیری از ورود نور اضافی در تابستان.
رطوبت و دما .
دریچه های تهویه .
آبیاری .
نور مصنوعی (معمولا با لامپ های سدیمی)
شکل 1
اهداف اتوماسیون در گلخانه ها
ایجاد شرایط بهینه ی رشد و کاهش هزینه های تولید:
کشت گلخانه ای نیاز به مراقبت دایمی دارد به طوری که حتی لحظه ای غفلت می تواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند . بنا براین بدون داشتن اتوماسیون نیاز به کار شبانه روزی می باشد.
اتوماسیون می تواند تمامی تجهیزات گلخانه را شامل شود . کامپیوتر یک پل ارتباطی بین سنسورها و تجهیزات گلخانه ای است که امکان دسترسی به بهترین شرایط اقلیمی را درون گلخانه مهیا می سازد .
با استفاده از تعداد زیادی سنسور در بیرون ودرون گلخانه ، کامپیوترامکان ایجاد هر شرایطی را دارد.اطلاعات دایما جمع آوری و آنالیز می شوند.کنترل تعداد زیادی عملیات از قبیل تهویه ، گرمایش ، سرمایش ، آبیاری و تغذیه ، نور و رطوبت می تواند به صورت همزمان صورت بگیرد . با کاهش هزینه های کارگری ، کود ، آب ، انرژی و افزایش د قت در عملیات ، افزایش بازدهی را خواهیم داشت.به علاوه تمام مراحل در گلخانه می تواند در یک مکان ،مدیریت و تنظیم شود.
یک pc با یک نرم افزار اختصاصی گلخانه می تواند در مدیریت گلخانه بسیار مفید باشد به طوری که با ارتباط شبکه ای تا چهل واحد گلخانه ای هم قابل کنترل هستند.(7)
صرفه جویی در انرژی : به طور مثال اگر هوای با دمای بالاتر را که در بالای گلخانه قرار گرفته به سمت پایین هدایت کنیم به خاطر اختلاف دمای کمتر هوای داخل و بیرون ، شا ر گرمایی کاهش می یابد.
ایجاد فرصت برای دیگر کارها:
در اختیار داشتن زمان مناسب برای فعالیت های گلخانه و استفاده از افراد ماهر جهت بازرسی روزانه بسیار مهم تلقی می شود.
امکان گسترش مساحت گلخانه و صرفه ی اقتصادی :که گلخانه های بالای 4-5 هزار متر صرفه ی اقتصادی دارند .
مزایای کشت گلخانه ای
1- افزایش تولید در واحد سطح(کمینه 10 برابر فضای آزاد)
2- تولید بیش از یک محصول در سال(در مورد خیار 3 بار تولید در سال و در مورد گوجه فرنگی 2 بار تولید در سال)
3- افزایش کیفیت محصول تولیدی (کنترل بهتر آفات و بیماری ها با روش های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می شود.)
4- صرفه جویی در مصرف آب (با آبیاری تحت فشار)
5- استفاده از اراضی غیر قابل کشت با استفاده از روش هیدروپونیک
6- عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه ی کشت مطابق نیاز بازار
7- تداوم کار و تولید محصول در تمام فصل های سال
8- جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر
چه نوع گلخانه هایی برای اتوماسیون مناسب هستند؟
در یک دسته بندی کلی ، گلخانه ها به دو نوع جوی – پشته ای و سلسله ای تقسیم می شوند.(شکل 2)
در گلخانه های سلسله ای از آنجایی که از چندین گلخانه ی مجزای کوچک تشکیل می شوند ،نمی توان به طور مناسبی از دستگاه های اتوماتیک استفاده کرد . این گلخانه ها جای خود را به گلخانه های جوی – پشته ای جدیدکه با صرف هزینه ی معقولی احداث شوند ، داده اند.
دیگر مزایای گلخانه با طرح جوی – پشته ای عبارتند از : داشتن فضای داخلی یکپارچه ، نیروی کار کم ، هزینه ی اتوماسیون پایین تر ، مصرف سوخت کمتر و مدیریت پرسنل بهتر صورت می گیرد. همچنین اتوماسیون در گلخانه های بزرگی که استحکام زیادی دارند قابل اجراست.
در گلخانه های جوی – پشته ای به دلیل این که سطح کمتری در معرض هوا قرار می گیرد، هزینه ی سوخت کمتر است ولی خنک کردن این گلخانه ها در آب و هوای گرم هزینه ی بیشتری دارد.
در پوشش های دو لایه ی پلاستیک می توان از کمپرسور هوای فشرده برای ایجاد بالشتک هوا استفاده کرد.این امر بسیار مهم است که کف گلخانه توسط لایه ی غیر قابل نفوذ رطوبت پوشانده شود تا از خنک شدن تبخیری ناخواسته جلوگیری شود.
عنوان طرح تهيه عسل و بستهبندي در بستههاي 50 و 100 گرمي (صادراتي ) ميباشد . طبق استاندارد شماره 92 ايران چنين تعريف شده است : عسل محصولي است طبيعي كه توسط زنبورهاي عسل از شهد گل و يا شهد قسمتهاي ديگر گياه در كندو بوجود ميآيد . و ويژگيهاي عمومي آن ميبايست بر طبق استاندارد تدوين شده باشد . محصول جنبي اين طرح موم ميباشد و ظرفيت توليدي طرح 125 كيلوگرم عسل بستهبندي شده در ظروف 50 و 100 گرمي يكبار مصرف در ساعت ميباشد .
2ـ1ـ فرآيند توليد :
عسل شان پس از خروج از كندو در گرمخانه قرار داده شده و سپس بوسيله دستگاه اكستراكتور ، عسل از موم جدا سازي ميشود . عسل بدست آمده سپس صاف شده و پس از پاستوريزاسيون بوسيله دستگاه بستهبندي اتوماتيك بستهبندي ميشود .
3ـ1ـ شرايط عملياتي :
تعداد روز كاري در سال 270 روز و بر اساس يك شيفت 8 ساعته محاسبه شده است ....
تأثیر مسمومیت بر ویژگی هایی به جز فعالیت کاتالیست 36
کاتالیست های آلیاژ نیکل 37
کاتالیست های نیکل احیاء شده مرطوب 38
کاتالیست های احیاء شده خشک به صورت رسوب 38
فلزات دیگری به جز نیکل به عنوان کاتالیست 39
کنترل کیفیت کاتالیست 40
ویژگی چربی های هیدروژنه 41
تأثیر هیدروژناسیون بر نقطه ذوب ، قوام و مقدار چربی جامد موجود 43
روش های کنترل هیدروژناسیون 44
چکیده:
وضعیت قرار گرفتن در زنجیره کربنی یا شرایط محیطی ملکول تری گلیسرید ممکن است با سرعت های مختلف هیدروژنه یا ایزومریزه شود.
برای مثال وقتی روغن سویا به صورت غیر کامل و بخشی[1] هیدروژنه می شود حداقل سی استر مختلف لینولنیک، لینولئیک و اولئیک تولید می شود
که اشکال سیس و ترانس آنها متجاوز از چهار هزار تری گلیسرید مختلف تشکیل می دهد. توسط کنترل هیدروژناسیون محصولاتی
با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی مختلف برای کاربردهای خاص تولید می شود که شامل روغن های جامد هیدروژنه ( شورتنینگ ) و چربی های پلاستیکی برای ساخت مارگارین ها و مصارف نانوایی ، قنادی و غیره است.
هدف اصلی از هیدروژناسیون تبدیل روغن های مایع به چربی های پلاستیکی است
که به طور گسترده به صورت مستقیم یا در محصولات غذایی مختلف به مصرف می رسند.
همچنین هیدروژناسیون سبب بهبود پایداری طعم چربی ها و روغن ها از طریق تأخیر در اکسیداسیون می شود.
پسماندها از ابتداي خلقت بشري همواره همراه انسان بوده و هستند و با پيشرفت علوم و فنون و گسترش فناوري هم از نظر نرم افزاري و هم از نظر سخت افزاري اشياء و وسايلي چه در حين توليد و چه پس از مصرف به نظر اضافه و زايد تلقي ميشود كه همواره ذهن انسانها را به خود مشغول كرده است. ابتدا مواد زايد و ضايعات به دليل توان بالاي پالايندگي طبيعت و مكانيسمهاي طبيعي و ساده بودن پسماندها بدليل سادگي مواد و كالاهاي مورد استفاده بسادگي و پس از گذشت مدت زمان مشخص و قابل قبول و در شرايط محيطي طبيعي مضمحل شده و خطري را براي به صورت كل و جزء در برنميداشت.
به تدريج و با همهگيري و گسترش شهرنشيني به ويژه در قرون اخير و تنوع محصولات مورد استفاده و پيچيدگي محصولات به ويژه پس از اكتشاف و استخراج نفت و فرآوردههاي آن و پتروشيمي مواد پلاستيكي به ويژه از تنوع بالايي برخوردار شدهاند و غالباً براي بستهبندي با استفاده در ساختار محصولات مختلف بكار برده ميشوند.
در راستاي تقسيم كار و بوجود آمدن نهاد بلديه و سپس شهرداري در ايران وظيفه تميز نمودن معابر و جمعآوري ضايعات و پسماندهاي شهروندان بر عهده اين نهاد قرار داده شده است.
شهرداري تهران نيز از ابتداي تشكيل و قبل از آن بلديه وظيفه جمعآوري زبالهها را از سطح شد تهران از ابتداي انتخاب آن به عنوان پايتخت قاجاري و تا به امروزه با مشكلات زيادي دست و پنجه نرم كرده است كه بعضي از آنها پيوسته با مديريت شهري همراه بوده است و به نظر ميرسد كه حل آن نيازمند برنامهريزي اساسي و پيگيري مستمر و فرهنگسازي و آموزش مستمر و مديريت واحد ميباشد كه يكي از آنها موضوع پسماندهاي اين كلان شهر يا كشور شهر ميباشد.
مديريت پسماند در شهر تهران كه حدود هفت ميليون شهروند ساكن در شب و حدود دوازده ميليون نفر در روز را در خود پذيرفته است و پهنه آن نيز در امتداد كوهپايههاي البرز از غرب به شرق و تا جنوب تا دشت ورامين و تا جاده ساده ادامه دارد داراي پيچيدگيهاي مشخص نامعيني ميباشد.
سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران يكي از اولين سازمانهاي تخصصي تشكيل شده در شهرداريهاي سراسر كشور ميباشد كه پس از تاسيس و تصويب اساسنامه آن توسط سازمان شهرداريهاي وزارت كشور جمهوري اسلامي ايران و ابلاغ آن در سال 1370 رسميت يافته و به كار خود ادامه ميدهد كه از مهمتر يا اهداف آن كه در نظر گرفته شده است به تفكيك كامل پسماندها از مكان توليد و بازيافت آنها ميباشد كه خوشبختانه به نظر ميرسد در سالهاي اخير در اين راه به توفيق دست يافته و در جهت اهداف خود با سرعت قابل قبولي حركت ميكند. يكي از پسماندهايي كه در حوزة شهري توليد آن ناگيزير به نظر ميرسد. پسماندهاي غيرعادي به ويژه پسماندهاي پزشكي ميباشد كه با وجود استقرار مراكز بهداشتي و درماني متعدد با مديريتهاي مختلف و متعدد راهبردي دفع ايمن و بهداشتي اين نوع زايدات با نقطه مطلوب فاصله زيادي دارد.
· «تقسيمبندي و تعريف پسماندهاي بهداشتي و درماني»
پسماند بنا به تعريف قانون به موادي گفته ميشود كه از نظر توليد كننده زايد تلقي ميشود اين مواد شامل جامد، مايع و گازها به جز فاضلاب ميباشد.
پسماند پزشكي (بيمارستاني) به پسماندهاي عفوني و زيانآوري ناشي از بيمارستانها و مراكز بهداشتي و درماني، آزمايشگاههاي تشخيص طبي و ساير مراكز مشابه گفته ميشود ساير پسماندهاي خطرناك بيمارستاني از مشمول اين تعريف مستثني ميباشند.
به نظر ميرسد كه پسماندهاي عادي توليدي بيمارستانها و پسماندهايي كه به دليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك از قبيل سميت، بيماري زايي، قابليت انفجار يا اشتعال، خورندگي و شمابه آن كه نياز به مراقبت ويژه دارند در بيمارستانها توليد ميشود كه عفوني نميباشند و نياز به مديريت و اتخاذ روشهاي مشخص و متفاوت دارند.
پسماندهاي بهداشتي و درماني و مراكز توليد آنها عبارتند از:
- بيمارستانهاي دانشگاههاي علوم پزشكي تهران، شهيد بهشتي و ايران
مجموعه اي را كه پيش رو داريد شامل يك سلسله اطلاعات واقعي در ارتباط با پارك ساعي تهران ميباشد كه در چندين بخش تقسيم گرديده است. از آنجاكه بررسي فضاي سبز موجود در يك پارك از ديدگاه زيست محيطي در اولويت نگرش به آن قرار دارد در اولين مطالعات درون اين پايان نامه به بررسي فضاي سبز موجود در پارك پرداخته شده است. فضاي سبز پارك مورد مطالعه در قالب درختان ، درختچه ها، گلها و گياهان علفي جاي گرفته است كه بنا بر اهميت بالاتر درختان و درختچه ها در مطالعات زيست محيطي به اين دسته از گياهان عنايت بيشتري شده است و انواع موجود، آمار و پراكندگي درختان و درختچه ها تعريف گرديده است. پس از آن گلها و گياهان علفي ذكر شده است كه در نهايت فضاي سبز موجود در پارك را تشكيل داده است. بعد از اين فعاليتها اجزاي تشكيل دهنده پارك به لحاظ داشتن وسعت مطلب در دو گروه خدمات ضروري و خدمات رفاهي و تفريحي پارك تقسيم شده است و بررسي هركدام از زير مجموعه هاي اين دو گروه بر حسب امكانات موجود و مطالعات صورت پذيرفته بخش عمده مطالعات را به خود اختصاص داده است .همان طور كه ميدانيد بعد از هر كار صورت پذيرفته اي ، ارزيابي و چگونگي پيشرفت و يا رشد نزولي آن از عمده فعاليتهاي لازم براي بررسي صحت عملكرد آن ميباشد. در اين پايان نامه نيز تا حدودي به اين امر پرداخته شده است . ارزيابي پارك از جهات مختلف و نتيجه اين مطالعات به همراهي بررسي تعارضات موجود در پارك از جمله فعاليتهاي صورت گرفته است. با توجه به نتايج حاصله از ارزيابي و بررسي تعارضات موجود از ديدگاه زيست محيطي و طراحي منظر در نهايت به ارائه پيشنهادات اصلاحي در راه حل و يا بهبود تنگناها و مشكلات موجود در پارك پرداخته شده است. هدف عمده از ارائه اين پيشنهادات بالا بردن كيفيت استفاده از پارك، آموزش بهينه استفاده كردن پارك براي مسئولان امر، رضايت خاطر بازديدكنندگان و ساختن محيط زيستي سالم و سبز بوده است.
بدان اميد كه مجموعه تقديميكه براي نخستين بار در زمينه فضاي سبز شهري در قالب پايان نامه دانشجويي در مقطع كارشناسي رشته مهندسي محيط زيست تنظيم يافته است همواره گام كوچكي در راه اعتلاي سبز بودن، سبز انديشيدن، طبيعت گرايي و انسان دوستي بردارد. عشق به سبز بودن، عشق به طبيعت، عشق به روشني آبها و عشق به آفتاب پر فروغ زندگي تقديم بر رهروان راستين سبز زيستن باد.
مقدمه
آنچه كه بررسي زيست محيطي ناميده ميشود در نگاهي عميقتر فراتر از آن است كه بتوان در مدتي كوتاه به صورت كامل به آن دست پيدا كرد . در تهيه اين پايان نامه مسائل و دشواريهاي خاصي از جمله كمبود منابع كتابخانه اي، دقيق نبودن آمار و اطلاعات ارائه شده از طرف سازمانهاي مرتبط و پراكندگي و عدم انسجام گزارشات موجود در ارتباط با پارك سبب گرديد كه كار طولاني تر شود. همكاريهاي مسئولين پارك و ارائه آماري كه به دست آوردن آنها بسيار وقتگير و مشكل بود و از همه مهمتر كمك بيدريغ آنها در مطالعات ميداني از جمله محاسن كار محسوب ميگردند. در اين پايا ن نامه به بررسي اجزاي تشكيل دهنده پارك پرداخته شده و سپس به ارزيابي و در نهايت بررسي تعارضات و ارائه چندين راهكار اصلاحي پرداخته شده است.
فصل اول
كليات
1-1- هدف از انجام تحقيق
با عنايت به نيازمنديهاي روز افزون جامعه به توسعه فضاهاي سبز شهري لزوم آگاهي و شناخت عميقتر نسبت به اين قبيل اماكن از كليه جهات بر انسانها مفروض است. همانطور كه بر همگان واضح است شناخت و داشتن آگاهي بيشتر در بارة يك پارك سبب ايجاد انگيزه و علاقه در ارتباط با آن پارك ميگردد و بازديد كنندگان امكان استفاده بهينه از پارك را مييابند و اين نكته از آنجا اهميت بيشتري پيدا ميكند كه سبب ارتقاء سطح كيفي و بهبود آن ميگردد. در اين ارتباط هدف اساسي از كالبد شكافي و تشريح اجزاي پارك ساعي به عنوان يك الگوي بارز و قابل تعميم در ساير پاركهاي شهري در قدم اول، ايجاد شور و انگيزه مضاعف و تشديد احساس مسئوليتپذيري در كليه آحاد جامعه در امر شناخت، حفظ، نگهداري و پاسداري از اين كانونها به عنوان باغها و سرمايه هاي ملي بوده و در قدمهاي بعدي با توجه به بروز يك سلسله از توهمات نسبت به حقيقت ذاتي و موجوديت پاركهاي شهري ، ركود و يكنواختي حاكم بر جو و بافت بازديدكنندگان و به خصوص كمبود مراكز فرهنگي و تفريحي، تشويق و ترغيب اولياي امور نسبت به بررسيهاي همه جانبه و تدوين برنامههاي اصولي در راه غني سازي اين كارگاههاي فرهنگساز كشور مطمع نظر ميباشد. با اميد به آنكه بتوان با ساخت محيطهايي هرچند كوچك در بناسازي پايه هاي يك جامعه سالم شريك بود.
1-2- پيشينه تحقيق
پارك ساعي تهران تنها يادگار ايده درختكاري در تپه هاي شمالي شهر تهران ميباشد كه توسط مرحوم مهندس ساعي در چندين دهه پيش ارائه گرديد. در آن زمان هيچگونه بررسي و يا تحقيق بيشتري در ارتباط با شرايط آن موقع پارك صورت نگرفته بود و بعدها پس از تحويل پارك به شهرداري تهران در چگونگي بهره برداري از پارك تغييراتي صورت گرفت و بنابراين تنها آمار و ارقام تقريبي از آن در صورتجلسه هاي موجود ثبت گرديده است.بررسيهاي گسترده تر در ارتباط با اين پارك تنها گزارشات پراكنده اي را از وضعيت پارك در سازمانهاي مرتبط از جمله شهرداري منطقه 6 و سازمان پاركها و فضاي سبز شهر تهران نشان ميدهد كه آن هم به صورت دستنويس هاي غير رسميميباشد و ساير اطلاعات در حد نقل قول مسئولين سازمانهاي مذكور ميباشد در اين ميان تنها گزارش رسميموجود گزارش نگرشي بر پارك ساعي تهران ميباشد كه با همكاري اركان مختلف موجود در شهرداري منطقه 6 تهيه و تنظيم گرديده است كه مربوط به سال 77 ميباشد. لذا آنچه در اين مجموعه خوانده ميشود نتيجه يك بررسي كلي و تدوين اطلاعات مختلف از منابع گوناگون دولتي و
تعدادي از تركيبات هم خانواده، به طور عمده در قسمت ليپيدها وجود دارد كه با كروماتوگرافي كاغذي نميتوان به نتايج دلخواه رسيد، بنابراين احتياج به روش ديگري داريم كه آنها را خوب از هم جدا كند، براي مثال اسيدهاي چرب بسيار شبيه را به آساني و سادگي ميتوان با كروماتوگرافي لايه نازك به طور دقيق از هم جدا كرد. همانطور كه آمينواسيدهاي بسيار شبيه را به وسيله كروماتوگرافي كاغذي از هم جدا ميكنيم.
با توسعه كروماتوگرافي لايه نازك، معلوم شد كه اين روش در مقايسه با كاغذ مزيتهايي دارد. كروماتوگرافي كاغذي در حقيقت كروماتوگرافي روي لايه نازكي از سلولز است كه متكي به خود ميباشد، در صورتي كه كروماتوگرافي لايه نازك ممكن است روي لايههاي نازك انواع وسيعي از مواد معدني پودر شده مثل سيليكاژل، سيليت و آلومينا، و روي مواد آلي مثل سلولز و سلولزهايي كه به طور شيميايي تغيير يافتهاند، انجام گيرد. بنابراين ميتوان لايه ماده مخصوصي را انتخاب كرد كه آن ماده براي جداسازي گروهي از تركيبات از بقيه مناسبتر باشد.
بعلاوه زمان لازم براي جداسازي رضايتبخش به طور قابل ملاحظه در TLC كوتاهتر است.
تفكيك خوب است، لكهها به طور كلي خيلي متراكمتر هستند مقادير خيلي كم (در مقياس زير ميكروگرم) جدا ميگردند و به آساني بازيابي ميشوند، واكنشگرهاي مكانياب با قدرت خورندگي زياد، مثل سولفوريك اسيد را ميتوان روي صفحات سيلكا و آلومينا پاشيد بدون اينكه به پوشش آن اثر بكند و اين لايه براي بازيابي مواد جذب شده از لكه يا نوار بوسيله شستشو به راحتي با يك اسپاتول ظريف تراشيده ميشود.
كروماتوگرافي لايه نازك چيست؟
اساساً كروماتوگرافي لايه نازك روشي براي جداسازي و شناسايي مواد شيميايي با حركت حلال روي لايه نازك از جاذب مناسب است؛ اين جاذب عموماً با يك چسباننده روي صفحهاي از شيشه يا ديگر مواد كه براي لايه بعنوان يك حامل بياثر است گذاشته ميشود. لايه با ساختن يك دوغاب از مادهاي با ذرات ريز با يك مايع مناسب، مثل آب، و ريختن آن روي صفحه شيشهاي و سپس پخش كردن آن در لايه نازك يا هر لايه ديگر و خشك كردن آن تهيه ميشود. جاذبهاي خشك شده به صفحه ميچسبند.
چون روش ساختن دوغاب و مايع معلق بكار رفته به ماده مخصوص لايه نازك مصرف شده بستگي دارد بنابراين، شرح كامل روش درست كردن لايه، متنوع خواهد بود.
هر چند از اين نقطه به بعد، اين روش با روش كروماتوگرافي كاغذي صعودي يكسان است، يعني ابتدا لكه گذاشته شده، سپس خشك ميشود، صفحه را به طور عمود يا تقريباً عمود در يك حلال مناسب قرار ميدهيم.
پرندگان و حيوانات از دير باز مورد توجه خاص و احترام ايرانيان بوده اند ، به نحوي كه در روزگار هخامنشيان، برخي از آنان حتي جنبه تقدس يافته و هنرمندان تصوير آنها راروي ديوار كاخها و معابد نقش ميكردند . علاوه بر آن، تصاوير اين حيوانات و پرندگان به اصطلاح مقدس راگاه از سنگ ، نقره ، طلا ومفرغ ميساختند ، يا تصوير آنها را بر آثار هندي خود نقش ميكردند . عقاب و شاهين به خاطر بلند پروازي و تيز هوشي و تيز جنگي ، غالباّ به صورت تك تك و زماني باهم ، در يك اثر هنري جلوه گري ميكنند . با پيشرفت علوم و پي ريزي دانش اكولوژي و توسعه آن كه نقش و اهميت و جايگاه ويژه كليه مجموعه حياتي طبيعت و تاثيرات آنها را بر يكديگر آشكارتر گرداند ، نقش پرندگان در زندگي انسان اهميت بيشتري يافت . مطالعه در زمينه كنترل بيماريها و آفات كشاورزي توسط پرندگان ، اهميت آنها رادو چندان كرده ، زيرا به طوري كه آشكار شده ، پرندگان در زمره مهمترين عوامل كنترل كننده آفات نباتي قرار دارند . پرندگان علاوه بر دانه خواري و نتيجتاّ كنترل علفهاي هرز ، ناقلين بيماريها و بسياري از حشرات مضر را نيز كنترل ميكنند . ذكر اين مطلب ضروري است كه بسياري از پرندگان دانه خور ، خساراتي هم به مزارع وارد ميكنند، ولي بر خلاف تصور عموم ، حتي اگر شواهد متعددي در مورد نقش زيانبار پرندگان براي محصولات زراعي بيش از آنچه موجود است در دست باشد، باز هم نميتوان از ارزشهاي بي شمار آنها چشم پوشيد . اصولأّ در مقايسه با ارزشهاي متعدد پرندگان در زمينه سالم سازي محيط زيست خسارات آنها جداّ قابل اغماض است . از طرف ديگر ، اهميت اقتصادي پرندگان وحشي و اهلي براي انسان به عنوان منبع تامين پروتئين ، آنچنان روشن است كه بي نياز از توضيح است . تنها با توجه به نقش پرندگان در طبيعت است كه ميتوان به ارزش وجودي و اهميت واقعي آنها پي برد .
انسان شهر نشين امروز ، براي جبران دست كم برخي از زيانكاريها و لطمات هولناكي كه به طبيعت وارد آورده است ، ميبايست دست به تمهيدات براي حفظ تنوع زيستي زده و سعي در نگهداري بازمانده هاي طبيعت داشته باشد. ايجاد باغ وحش ها ، از جمله اين تمهيدات است . متاسفانه ، شناخت و آگاهي مردم ايران از باغ وحش ها بسيار اندك است .
در باغ وحش تهران ، حدود 30 گونه پرنده وجود دارد كه در شرايطي كه چندان هم مناسب نيست به حيات خود ادامه ميدهند . اميد است كه با ارائه مطالبي در زمينه وضعيت پرندگان باغ وحش تهران ، باتوجه به اهداف حفاظتي ، تحقيقاتي ، آموزشي و تفريحي باغ وحش ها ، شرايط مساعدي براي نگهداري پرندگان فراهم گردد.
فصل اول
كليات
1-1- هدف
پرندگان كه گروه عظيمياز جانوران مهره دار را تشكيل ميدهند ، داراي نقش و اهميت ويژه اي در طبيعت هستند . در حقيقت پرندگان باز گوكننده و نمايانگر وضعيت اكولوژي محيط زيستشان هستند . بنابراين يك پرنده شناس بايد يك محيط شناس خوب نيز باشد و اينجاست كه پيوستگي مسائل زيست محيطي روشن ميگردد . وجود گونه هايي از پرندگان در باغ وحش تهران و شرايط زيستي آنها در اسارت ، نگارنده را بر آن داشت تا پژوهش خود را بر اين اساس قرار دهد. با اين اميد كه كارشناسان علاقه مندان و دست اندركاران محيط زيست به باغ وحش ها، به عنوان مكاني مهم و حساس براي حفظ و بقاي گونه هاي مختلف جانوري توجه داشته باشند.
1-2- پيشينه تحقيق
در تابستان 1378 ، خانم مهندس علي عسگري ، وضعيت باغ وحشهاي ايران را از زمان پيدايش تا كنون مورد بررسي قرار دادند ، غير از اين ، هيچگونه پيشينه تحقيقي در رابطه با اين موضوع موجود نميباشد .
1-3- روش كار و تحقيق
بازديد چند مرحله اي از باغ وحش تهران و مراجعه به كتابخانه ها ، روش جمع آوري اطلاعات براي انجام اين پروژه بوده است . كتابخانه ها و سازمانها و مراكز مراجعه شده ، شامل موارد زير ميباشد :
- اداره كل منابع طبيعي استان تهران
- كتابخانه موزه آثار طبيعي و حيات وحش دارآباد
- كتابخانه سازمان حفاظت محيط زيست
- كتابخانه دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران
- باغ وحش تهران
فصل دوم
معرفي باغ وحشها و اهداف آنها
2-1- باغ وحش و سابقه تاريخي آن
نخستين باغ وحشي كه تاريخ به آن اشاره ميكند ، باغ شعور است كه 1100 سال قبل از ميلاد به وسيله نخستين پادشاه سلسه چو در چين ايجاد شد . در قرن هاي بعد نيز باغ وحش هايي به عناوين و اشكال گوناگون از جمله پاركهاي پادشاهان و رجال ، كارناوال و سيرك به وجود آمده است ، ظهور باغ باغ وحش به شكل عموميو عام المنفعه آن از زماني آغاز شد كه محققين مبتكر ، جانوران عجيب و غريبي را از كشورها و مناطق ناشناخته به همراه ميآورند و مردم براي ارضاي حس كنجكاوي به تماشاي آنها ميشتافتند . البته اين سيستم به يك موزه زنده شبيه تر بود تا به باغ وحش به معناي امروزي آن ، در اين باغ وحشها حيوانات را در قفس هايي كه فقط به اندازه جثه آنها گنجايش داشت نگهداري مينمودند . امروزه اينگونه قفس ها تقريباّ از ميان رفته است و تمايل عموميبر آن است براي كليه جانوران محيطي فراهم شود ، كه به زادگاه و زيستگاه طبيعي آنها شباهت داشته باشد ولي اين منظور هنوز در اكثر باغ وحش ها بيشتر به وسيله تزئينات مصنوعي و اشكال معماري و بعضاّ با گياهان گوناگون تامين ميشود و در نتيجه گرچه بعضي از تماشاگران اين محيط را طبيعي و مناسب تشخيص ميدهند ولي براي حيوانات درون آن همچنان به منزله قفس است . براي نگهداري از حيوانات صرفاّ تغذيه مناسب و بهداشت كافي نيست بلكه بايد پا به پاي آن براي ارضاي عادات بيولوژيكي حيوانات مثلاّ از لحاظ گروه بندي ، خوابيدن ، تميز كردن و پاسداري قلمرو نيز وقت كافي مبذول گردد .
جلسه یکی از مؤلفه های اصلی و مهم در کسب و کار است. اما برگزاری جلسه مستلزم صرف زمان و هزینه است. که صد البته هر دو بسیار ارزشمند هستند. بنابراین بهتر است فقط زمانی تشکیل جلسه بدهیم که ضرورت داشته باشد و باید همیشه جلسات مختصر و مفید باشند.
جلسه چیست؟
یک جلسه کاری عبارت است از گروههای عده ای از افراد که با هدف مشکلات یا اخذ تصمیمات کاری انجام می شود. اکثر جلسات کاری جنبه رسمی دارند و بایستی زمان و مکان آنها از قبل مشخص شده باشد. تعداد افراد شرکت کننده معمولاً بیشتر از دو نفر است ولی میتواند بین دو نفر هم باشد. جلسه دارای هدف مشخصی است که در دستور جلسه ذکر می شود و قبل از تشکیل جلسه بین شرکت کنندگان توزیع می شود.
بررسی هزینه ها :
بهترین جلسات آنهایی هستند که فقط با حضور افراد مرتبط با موضوع، تشکیل می شوند و ضمن صرفه جویی در وقت و هزینه ها دانش ایشان برای دست یابی به یک هدف مشخص مورد استفاده بهینه قرار میگیرد:
آگاهی از اهداف
معمولاً هدف از برگزاری نشست های کاری در یکی از مقوله های زیر است
انتقال اطلاعات یا ارائه توصیه ها و رهنمودهای کاری؛
صدور دستورات ؛
رسیدگی به گلایه ها و شکایات یا انجام قضاوت؛
اتخاذ یا اجرای تصمیمات کاری؛
دستیابی به ایده های نو؛
ارائه یک طرح پیشنهادی جهت بررسی و به تصویب رساندن آن.
تنظیم وقت
پس از اتخاذ تصمیم در مورد هدف اصلی تشکیل جلسه، تاریخ و زمان برگزاری جلسه متناسب با وقت کلیه افرادی که حضورشان ضروری است تنظیم می گردد/
تأکید بر اهداف
اهداف را بایستی بصورت کلی و جزئی خلاصه کرد تا کلیه شرکت کنندگان آنها را بخاطر داشته باشند تا چنانچه از مسیر اصلی بحث دور شدند آنها را متوجه دستور جلسه کرد.
نکته : اگر بدون تشکیل جلسه میتوان موضوعی را حل و فصل کرد، حتماً همین کار را انجام دهید.
جلسات رسمی
قوانین مربوط به برگزاری نشستهای رسمی ممکن است بسیار پیچیده و از کشوری به کشور دیگر، یا سازمانی به سازمان دیگر متفاوت باشد. از جلسات رسمی عبارتند از : جلسات هیئت مدیره، جلسات عمومی، کنفرانسها ، جلسات خارجی، مجامع عمومی سالیانه، جلسات کمیته های دائمی.
نکته : استفاده از ارتباطات مجاری مثل کنفرانسهای تلفنی، ویدیویی، اینترنت، پست الکترونیک و پیام های اینترنتی در برگزاری جلسات بسیار مفید است.
عوامل مؤثر بر برگزاری جلسه
1)انتخاب نوع جلسه : رسمی یا غیر رسمی باشد.
2)تعداد شرکت کنندگان : معمولاً جلسات شش تا نه نفره با کارایی بیشتری همراه است.
3)با گذاشتن یک ساعت مچی روی میز : تنظیم وقت جلسه
4)دستور جلسه : از قبل آماده و کاملاً مطابق آن جلسه را پیش برود.
مقدمات تشکیل جلسه
بایستی فرصتی را به فراهم کردن مقدمات تشکیل جلسه اختصاص دهیم، با اینکار به هیچ وجه اتلاف وقت نیست. نتیجه فعالیتها و هماهنگی های قبل از نشست باید به گونه ای باشد که افراد کلیدی حتماً در زمان و مکان مناسب در جلسه حضور یابند و در نهایت تصمیمات منطقی و درستی را اتخاذ کنند.
انتخاب شرکت کنندگان
- کسانی را بایستی انتخاب کرد که حضور آنها ضروری و بتوانند با استفاده از مهارت یا پیشنهادات خود نقش مفیدی ایفا کنند.
- نقش شرکت کنندگان ارزیابی شود و نام آنها در دستور جلسه کنار مورد مربوطه یادداشت شود.
اطلاع دادن به شرکت کنندگان
تاریخ، زمان، مکان و هدف از تشکیل جلسه را دقیقاً به اطلاع شرکت کنندگان برسانید و گاهی اوقات راحت ترین کار این است که از شرکت کنندگان بخواهید در همین جلسه زمان تشکیل جلسه بعدی را مشخص و قطعی کنید.
تهیه و دستور جلسه
گرد آوری مفاد دستور جلسه فهرستی از موارد و موضوعاتی است که قرار است در طول جلسه مطرح شوند و مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
دستور جلسه بایستی کوتاه، ساده، و واضح و روشن باشد. (نمونه دستور جلسه ص 22)
تنظیم – دستور جلسه باید حاوی عناوین مورد بحث و جزئیات مربوط به تاریخ، زمان، مکان و هدف باشد.
توزیع – پس از تهیه پیش نویس باید آنرا به تأیید شرکت کنندگان رسانده و در صورت تغییر در آن دیگران بایستی مطلع شوند.
تعیین محل جلسه
مکان بایستی از نظر شرکت کنندگان راحت و مناسب باشد (حداقل سر و صدا و نور و دما و تهویه مطلوب باشد) و نیز با اهداف جلسات سازگاری داشته باشد مثلاً اگر هدف آشنایی دو گروه با هم می باشد بهتر است در فضایی آرام در خارج از شهر باشد.
- انواع محل های برگزاری جلسه: دفتر شما – دفتر یکی از دبیرستان – اتاق جلسات شرکت – اتاق جلسه خارج از شرکت مرکز کنفرانس – محل های خارج از شهر
محل نشستن شرکت کنندگان
از قبل در مورد محل نشستن افراد تصمیم بگیرید. در جلسات تک به تک سه روش حمایتی (نسبت به طرف مقابل با یک زاویه قائمه بنشینید) مشارکتی (در کنار او بنشینید) رودر رو( در طرف دیگر میز روبروی او بنشینید)
در جلسات گروهی سه روش مخالفت رودر رو (افراد دارای نقطه نظرات مخالف در دو طرف یک میز مستطیلی می نشینند) رعایت سلسله مراتب (رئیس جلسه سر یک میز مستطیل و بقیه به ترتیب ارشدیت در کناره های میز مستطیل شکل می نشینند ) بحث آزاد ( از میر گرد استفاده می شود)
فراهم کردن تمهیدات لازم
_ آماده سازی محل تشکیل جلسه مثل مرتب کردن میز و صندلی ها و چک کردن وسایل سمعی بصری یا توزیع دستور جلسه ، تهیه نوشت افزار، تنظیم اوقات استراحت.
حضور در جلسه
تلاش در جهت دست یابی به اهداف یک جلسه مسئولیت تک تک شرکت کنندگان در آن است. لذا لازم است حتماً از قبل خود را آماده کنید و فعالانه مشارکت داشته باشید. به وضعیت ظاهری و شیوه سخن گفتن و نیز گوش دادن به صحبتهای دیگران توجه خاصی کنید.
تنظیم صورت جلسه
توسط منشی جلسه تهیه می شود و شامل خلاصه مذاکرات و تصمیم گیریی هایی است که به صورت مکتوب جزو سوابق نگهداری شوند. در متن صورتجلسه باید زمان و مکان، اسامی شرکت کنندگان، مفاد
پایان نامه بررسی تاثیرات آلودگی محیط زیست بر رفتار
این متن شامل 75 صفحه می باشد
درفصل اول مقدمه ای جهت آشنایی با اهداف این تحقیق آورده شده، وسپس مفهوم آلودگی بیان گردیده است.
درفصل دوم، آلودگی هوا وبرخی آلاینده های موجود درهوای آلوده، ازنظرتاثیرشان برسلامت رفتارو روان مورد بررسی قرارمی گیرد.
ابتدا فلزات سنگین، که یکی ازمهم ترین آلاینده های زیست محیطی محسوب می شوند، معرفی شده و سپس به بررسی تاثیرات سرب به عنوان یکی ازفراوانترین وسمی ترین فلزات سنگین برروی رفتار کودکان وهمچنین رفتارهای ضد اجتماعی پسران جوان بررسی شده است. نتیجه این بررسی ها نشان می دهد که درکودکانی که درمعرض تماس با سرب قرارمی گیرند، کاهش ضریب هوشی، ناتوانیهای گفتاری، کاهش حافظه کوتاه مدت، کاهش سرعت عکس العمل ها، بیش فعالی، تحریک پذیری زیاد و سایررفتارهای منفی را می توان مشاهده کرد. همچنین براساس این تحقیقات، رفتارهای ضد اجتماعی در پسرانی که نسبت به پسران دیگر بیشتر درتماس با این آلاینده بودند، افزایش بیشتری را نشان می دهد.
ازآنجا که مواد موجود درسیگارمی توانند باعث آلودگی هوا شده وازاین جهت سلامت جسم و روان را تهدید می کنند، بحثی درمورداثرات سیگارکشیدن مادران دردوران بارداری برروی سلامت رفتارهای کودکان آنها بیان شده است، که نشان می دهد کودکانی که مادران آنها دردوران بارداری مصرف زیاد سیگارداشته اند،کودکانشان دچاراختلالات رفتاری بیشتروتمایلشان برای ارتکاب اعمال مجرمانه وضد اجتماعی ، بیش ازسایرکودکان می باشد. البته این نتایج را نمی توان به تمام این کودکان تعمیم داد.
پلی کلرید بی فنیل (PCB ) یکی دیگر ازآلاینده های زیست محیطی محسوب می شود که نقش آن در رفتارکودکان وهمچنین تاثیرات آن همراه با سرب بررفتار رت ها مورد توجه قرارگرفته است. نتایج نشان می دهد، کودکان آلوده شده با (PCB) دچارمشکلات حرکتی، گفتاری،اختلالات شخصیتی، ونیز کاهش حافظه خواهند بود.علاوه براین بررسی این ماده به همراه سرب برروی رتها و نوزادان نارس نشان می دهد، تاثیرات این دوماده بربدن بسیارمشابه هم بوده واحتمال می رود، مواد موجود دراین دو ترکیب از طریق فرایندهای مشابهی تاثیرات خود را اعمال می کنند.
یکی از آلاینده های دوران جنگ تحمیلی، گازخردل بود که با گذشت زمان نسبتا طولانی ازآن دوران همچنان تاثیرات مخرب آن بر جانبازان شیمیایی باقی مانده است، که در این فصل مختصری درمورد این تاثیرات ازجنبه روانی ورفتاری صحبت شده است. با انجام آزمایشاتی که برروی جانبازان جنگ تحمیلی صورت گرفته است، مشخص شده است که آن دسته ازجانبازان که با گازهای سمی که به طور عمده گازخردل می باشد مسموم شده اند، نسبت به دیگرجانبازان دچاراختلالات روانی و رفتاری مانند اختلالات اضطرابی،افسردگی و کاهش کیفیت بیشتری درزندگی روزمره خود می باشند.
بعد ازبحث آلاینده ها به بحث درباره سموم پرداخته شده است ومتیل مرکوری(MeHg) به عنوان یکی ازاین سموم معرفی و تاثیرات عصبی- رفتاری آن برنوزادان و حیوانات گفته خواهد شد. مطالعات بر روی اثراین ماده برانسان وحیوان نشان می دهد، متیل مرکوری به عنوان یکی ازخطرناکترین آلاینده های موجود در محیط زیست می تواند سبب بروزمشکلات حسی – رفتاری وعقب ماندگیهای ذهنی در کودکان شود. ازاثرات دیگر آن می توان کاهش وزن زمان تولد را نام برد.
درپایان این فصل، تاثیرات آلودگی هوا برحشرات انگل گیاهی مورد بررسی قرارگرفته است.حشرات انگل گیاهی برای گیاهان آفت به عنوان یک کنترل کننده بیولوژیکی حائزاهمیت می باشند، اما آلاینده های موجود درهوا به خصوص اوزون باعث کاهش رفتارهای انگلی دراین حشرات شده، و در نهایت باعث کاهش مبارزه طبیعی با گیاهان آفت خواهد شد.
درفصل سوم به بررسی آلودگی صوتی، به عنوان یکی ازشایعترین آلودگیهای زیست محیطی خواهیم پرداخت. بعدازتعریف آلودگی صوتی ، آلودگی صوتی محل کار وتاثیر آن برکارکنان این مکانها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. افرادی که درمکان های پرسروصدا مانند برخی ازکارخانجات مشغول به کارمی باشند، با خطر کاهش شنوایی غیر قابل جبران روبرو خواهند بود. علاوه براین بسیاری ازاین افراد دربرخوردهای روزمره خود با دیگران دچارمشکل می باشند. درواقع آلودگی صوتی با تاثیر بر روان وکاهش سلامت روانی، سلامت رفتاری این افراد را نیزدچاراشکال می کند.
یکی ازمکان های حساس به سروصدا بخش مراقبت های ویژه نوزادان می باشد،بنابراین دراین فصل سعی شده است تاثیرات آلودگی صوتی دراین بخش، برروی نوزادان مورد ازریابی قرارگیرد. باتوجه توجه به این نکته که شنوایی انسان در بدو تولد کامل است، نوزادان قادرخواهند بود صداهای اطراف خود را شنیده ونسبت به آن واکنش نشان دهند. بنابراین هرگونه آلودگی صوتی دراین بخش،می توانند باعث ایجاد تنش درنوزادان شود.
اثرات مخرب آلودگی صوتی تنها شامل انسان ها نمی شود، بلکه حیوانات و دیگرموجودات نیزازاین تاثیرات درامان نیستند. بنابراین تاثیرصداهای زیرآب بررفتار پستانداران دریایی وبه عنوان نمونه بر رفتاردلفین ها مورد بررسی قرارگرفته است. موجودات زیرآب ها می توانند امواج صوتی که به عمق آب می روند را دریافت کنند. بسیاری ازاین صداها برای این موجودات آزاردهنده بوده و باعث بروز واکنشهای متفاوتی درآن ها خواهد شد. یکی ازپستانداران آبزی دلفین ها می باشند که با آزمایشاتی که در رابطه با رفتار خودکشی آنها صورت گرفته است، مشخص شده که عامل اصلی این رفتار، آلودگی صوتی موجود درآبها می باشد.
درفصل چهارم، آلودگی آب ها وآلاینده هایی که موجب آلودگی آب می شوند، مورد بررسی قرارگرفته است.
با صنعتی شدن شهرها و گسترش کارخانجات این تهدید بیشترشده است. حلال های شیمیایی که توسط انسان ساخته می شوند، درصورت ورود به آبها باعث آلودگی آن ها خواهند شد، بنابراین دراین فصل به بررسی تاثیر این مواد بررفتارپرداخته شده است.
سپس تاثیرات استات سرب برسیاه ماهی قنات وتاثیرات مس برموجودات آبزی، به عنوان دومورد از آلاینده های آب بیان شده است. تاثیر استات سرب برسیاه ماهی قتات نشان داد که غلظت مشخصی ازاین ماده باعث رفتارهای غیرنرمال مانند چرخشهای سریع وبی تابی دراین موجود خواهد شد.
درمورد آلودگی آب با مس و بررسی دو رفتارشناگری ونورگرایی درگونه پلانکتونی به نام Nauplii Barnacl این نتیجه به دست آمد که غلظت مس بیش ازحد مجازبراین دو رفتاراثرات منفی و مخربی خواهد گذاشت.
درفصل پنجم آلودگی نوری مورد بررسی قرار گرفته است. این آلودگی نسبت به دیگر آلودگیها تقریبا ناشناخته مانده و به آن توجه کافی نشده است. در این فصل اثر این آلودگی برانسان، حیوانات وگیاهان بیان شده است.درمورد انسان این تاثیرات به صورت به هم خوردن ساعت بیولوژیک بدن و درنتیجه تغییرات مختلفی که درچرخه های خواب و بیداری و تنظیم حرارت بدن و... اتفاق می افتد خواهد بود
حیوانات براثراین آلودگی قوه جهت یابی خود را ازدست خواهند داد و در پیدا کردن مسیردچارمشکل خواهند شد وگاهی براثربرخورد با موانع احتمال کشته شدنشان وجود دارد.
عنوان فایل : دانلود مقاله مورفولوژی وریخت شناسی گیاه ذرت
نوع فایل : پاورپوینت
حجم فایل : 7 مگ
تعداد صفحات : 58 ص
شرح مختصر :
ذرت((corn با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه میباشد. گیاه ذرت ، تنها غلهای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصولترین غله دنیا به حساب میآید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار میگیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.
این فایل شامل آموزش جامع درس اصول وطراحی کارخانجات می باشد که شامل 133 صفحه می باشد و بصورت جز به جز روش های طراحی کارخانه را همراه با مثال ذکر کرده است(محتوا بسیار عالیست).
عنوان فایل :دانلود مقاله الگوی كاشت مناسب در اراضی شور
Word :عنوان فایل
تعداد صفحات : 33 ص
شرح مختصر :
بخش بزرگي از خاكها و حجم چشمگيری از كل منابع آبي موجود كشوربه درجات مختلف مبتلا به شوری هستند. بديهی است كه راه حل قطعی و دراز مدت برای خاكهای شور چيزی جزء بهسازی آنها از طريق آبشويی نيست.ليكن از آنجايي كه دستيابي به اين هدف در بسياري از موارد مستلزم احداث شبكه هاي زه كشي است. به دليل هزينه بري فراوان ممكن است در عمل تحقق نيابد. در مورد آبهاي شور نيزمخلوط كردن آنها با آبهاي با كيفيت بهتر(باشوري كم)به عنوان يك راه حل همواره مطرح بوده است.ولي معمولا در جاهايي كه شوري آب مسئله ساز است . يا منابع آبي كم شور اندك است و يا امكان اختلاط وجود ندارد.بنابر اين در چنين شرايطي كه طبيعت تصميم گيرنده است .چاره اي جزء كنار آمدن با آن وجود ندارد و براي دسترسي به عملكرد مطلوب پس از شناخت ويژگي هاي آب و خاك اطلاع ازرفتار گياهان مختلف و واكنش آنها به شوري امري بنيادي است.
فهرست :
مقدمه
تعریف خاک های شور
منابع و علل شور شدن خاك
تاثير شوري بر فعاليت هاي فيزيولوژيكي گياهان
اثرات كلي شوري بر رشد و عملكرد
تاثير شوري برغلات
مصرف روي در زمين هاي شور
مصرف پتاسيم در زمينهاي شور
اثرات جانبي شوري بر خاك
آماده سازي زمين در اراضي شور
روشهاي كاشت در زمين هاي شور
كشت رديفي با ايجاد جوي و پشته و كاشت روي پشته
کشت پنبه بر روی پشته و باقی ماندن نمک بر روی پشته ها
روش كشت رديفي با ايجاد جوي و پشته و كشت در كف جوي
کشت ذرت در داخل پشته و باقی ماندن نمک بر روی پشته ها
كشت رديفي بدون جوي و پشته ( نواري)
مزاياي كشت نواري
معايب روش كاشت نواري
روش كشت سنتي ( كرتي)
مزایا ومعایب آن
روشهاي آبياري
نشتي
غرق آبی
آبياري غلام گردشي
آبياري هاي نوين
كاشت گياهان مقاوم به شوری
گياهان مقاوم به شوري تابستانه ( صيفي)
بهترين روش كشت يونجه در مناطق شور
استفاده از كود در اراضي شور
كودهاي زير شخم
روش استفاده از کود سرک
ميزان بذر
عکس از فایل :
اردشیر کهنسال, استفاده از كود در اراضي شور, بهترين روش كشت يونجه, تاثير شوري بر فعاليت هاي فيزيولوژيكي گياهان, روش كشت سنتي ( كرتي ), روشهاي آبياري, روشهاي كاشت در زمين هاي شور, زوش استفاده از کود سرک, شوری خاک, كاشت گياهان مقاوم به شوري, كشت در كف جوي, كشت رديفي با ايجاد جوي و پشته, كشت رديفي بدون جوي و پشته, گياهان مقاوم به شوري تابستانه, مزاياي كشت نواري, مصرف پتاسيم در زمينهاي شور, مصرف روي در زمين هاي شور, معايب روش كاشت نواري, منابع و علل شور شدن خاك, ميزان بذر،در زمین شور چه بکاریم،کاشت گیاه در خاک شور،اصلاح خاک شور،گیاهانی که در خاک شور رشد می کنند،بهترین کود برای زمین های شور،درختانی که در خاک شور رشد می کنند،کاشت یونجه با اب شور،درختان میوه سازگار با خاک شور، کالارگراس گیاهی مناسب برای کشت در اراضی شور و سدیمی کاشت و تغذیه گندم در اراضی شور ، اصلاح اراضي شور باير با شستشو و كشت جو، كشاورزي در اراضي شور،بررسی اراضی شور ، روشهای شورشدن آنها، الگوی كاشت و پیشنهاد الگوی ، چه گیاهانی در آبهای شور میتوانند رشد کنند؟ ، راههای غلبه بر شوری خاک و آب درکشاورزی ،بهترین کود برای زمین های شور،کاشت گیاه در خاک شور،گیاهان زراعی مقاوم به شوری،گیاهان دارویی مقاوم به شوری،درختانی که در خاک شور رشد می کنند،رشد گیاه در خاک شور،در زمین شور چه بکاریم،درختان میوه مقاوم به شوری اب،
ما بايد راههاى گوناگون تفكر درباره خاكها را در نظر بگيريم. براى مثال، خاك به عنوان محيطى براى رشد گياهان زمينى تعريف شده است. يك چنين تعريفى براى هدفهاى ما رضايتبخش است، زيرا به چيز ديگرى غير از خاك وابسته است. درياچهها، اقيانوسها، خزه اسفاگنوم، يخچالها و حتى پوست انسان نيز محيطهاى براى رشد كپكها، جلبكها، گلسنكها، خزهها و برخى گياهان عالى به شمار مىروند. نيكى فراف (1999) خاك را به عنوان پوست تحريك شده پوست زمين تعريف مىكند. خاك موجوديى ناپايدار است. گردابى است از ماده آلى و معدنى با حركت كند.
زمينشناسان ممكن است خاك را به صورت واحد پوستي از پيكره زمين شناختى مواد بپندارند كه از آن راه همه مادهها مىبايد در چرخه فرسايش از سنگ به تهنشستها گذر كنند. شيميدانها ممكن است خاك را به صورت شيشه يا لوله آزمايشى بنگرند كه مادههاى كانى به وسيله نيروها و عاملهاى طبيعي در آن قرار داده شده و براى تامين عنصرهاى غذاى مورد نياز گياه، كود به آن افزوده شده است. از ديد بومشناسان خاك بخشى از محيط است كه زير تاثيز جانداران قراردارد و به نوبه خود بر جانداران اثر مىگذارد. براى ديرين شناسان يا انسان شناسان، خاك يكى از چندين مدرك گذشته است. هنرمندان و فيلسوفان در خاك آميخته زيباى از نيروهاى زندگي و مرگ را ميبينند. با اينكه خاك به عنوان جزء اصلي «مادر زمين» مينگرد، ما براي هدفهاي خود خاك را به صورت پيكره طبيعي درنظر ميگيريم كه در واكنش با آب و هوا و جانداران تغيير ميكند. ما به اين دگرگونيها پيدايش خاك ميگوييم.
هيستوسول در ردهبندي خاك به خاكهايي كه از مواد آلي تشكيل شدهاند و از 12 تا 18 درصد وزني كربن عالي دارد، گفته مي شود. (histos به معني بافت و solum به معني خاك) مواد آلي ياد شده از بافتهاي گياهي و جانوري و مواد به دست آمده از تجزيه آنها به وجود آمده است. عامل اصلي پايداري اين گونه مواد به مدت طولاني تا عمق بيش از 40 سانتيمتر، وجود وضعيت بيهوازي در حالت اشباع يا آب پيش از عمليات زهكشي است. در هر كجا كه آب به اندازه كافي فراهم بوده و اساساً چه در مناطق معتدل و چه در درون مناطق قارهاي و يا ساحلي و يا حتي در صحاري و مناطق استوايي و قطبي، هيستوسولها در طي دوران هلوسن (ده هزار سال گذشته) تشكيل شدهاند.
هيستوسولهايي كه در مناطق گود زمين تشكيل ميشوند به اقليم وابسته نميباشند. در حالي كه ديگر هيستوسولها وابسته به اقليم و بارندگي هستند و براي تامين آب و عناصر غذايي به جريان رودخانهها وابستهاند نه تراوشهاي زيرزميني. هيستوسولهايي كه در مناطق كوهستاني وجود دارند. بجز چند روز بعد از بارندگي سنگين هيچگاه از آب اشباع نيستند. آنها يا كم عمقاند يا كاملا سنگلاخي، و ريشه گياه تنها در ماده آلي رشد ميكند.
توزيع هيستوسولها در سطح كره زمين 3/1 مليون كيلومتر مربع يا 1 درصد سطح زمين است كه 61 درصد آن در روسيه 11 درصد آن در فنلاند، 10 درصد آن در آمريكا (شامل آلاسكا و هاوايي)، 8 درصد در كانادا 3 درصد در سوئد و 5/2 درصد در ايرلند قرار دارد.
هيستوسولها چه در وضعيت طبيعي به وجود آمده باشند و يا بر اثر مديريت انسان تشكيل شده باشند، ساكن وايستا نميباشند. دگرگونيهاي شيميايي، فيزيكي و بيولوژيكي كه جمعاً توسط خاك شناسان هلندي به رسيدن معروف است تركيب شيميايي زيادي را توليد ميكنند. مطالعه خاكهاي آلي مستلزم بررسي پروفيلهاي خاك و الگوهاي خاك نما و اكوسيستمهاست.
كاربرد هيستوسول با تعريف كمي آن از نظر واژههاي زيادي كه براي زمينهاي تر به كار مي رود، داراي اهميت بوده است. بسياري از افراد تمايزي ميان خاكهاي معدني تيره رنگ مانند هوم اكوپت، آمبراكوالت، هوم اكواد و خاكهاي تيره درنظر نميگيرند. كتاب واژگان جديد مربوط به خاكها و زمينهاي آلي 184 واژه را در اين زمينه فهرست كرده است. چند نمونه از آن عبارتند از ماير، مور، باگ، پيت لند، ماسكگ، فن، مار و وسوامپ. واژههاي ياد شده نشانههايي براي اكوسيستمها يا زمين نماهاي خاص هستند كه با ويژگيهايي از جمله جمعيت زيستي خاص و رژيمهاي هيدرولوژيكي و سرد، واكنش (pH)، وضعيت غذايي و الگوهاي پستي و بلندي كوچك و بركهها مشخص ميشوند.
بيشتر هيستوسولها وزن مخصوص ظاهري كمتر از 1 گرم بر سانتيمتر مربع دارند. فرنها و فايني وزن مخصوصهاي 06/0 بر سانتيمتر مكعب بر اساس وزن خشك را نيز گزارش كردهاند. وزن مخصوص با انجام عمل تجزيه افزايش مييابد. مقدار مواد كاني و نوع پوشش گياهي كه در تشكيل هيستوسولها مشاركت دارد، سبب تغييرات عمدهاي در وزن مخصوص آنها ميشود. هيستوسولها معمولاً از آب اشباع بوده و ظرفيت نگهداري آب آنها (هم به صورت وزني و هم حجمي) بسيار بالاست. بيشتر آب در روزنههاي درشت (آب ثقلي) و يا در روزنههاي ريز كه براي رشد گياه قابل استفاده نيست، قرار دارد. لذا ميزان آب قابل استفاده گياهان (به صورت حجمي) در خاكهاي آلي كاملاً تجزيه شده زياد نميباشد. از آنجايي كه هيستوسولها در شرايط خشك به مقدار قابل ملاحظهاي چركيده ميشوند، خصوصيات رطوبتي آنها بر اساس حجم مرطوب يا اندازهگيري در جا بيان ميشود.
ظرفيت تبادل كاتيوني هيستوسولها از گروههاي كربوكسيل، فنولي و گروههاي فعال ديگر بدست ميآيد. با پيشروي عمل تجزيه، تعداد گروههاي فعال افزايش مييابد و براي تعدادي از مواد آلي ظرفيت تبادل كاتيوني برابر 200 ميلي اكيوالان بر 100 گرم يا بالاتر گزارش شده است. اينها بارهاي الكتريكي وابسته به pH ميباشند و ديده شده كه ظرفيت تبادل كاتيوني خاكهاي آلي از 10 تا 20 ميلي اكيوالان بر صد گرم در pH خاك حدود 7/3 (در عصاره 1:1) تا بيشتر از 100 ميلياكي والان بر 100 گرم در pH 7 تغيير ميكند.
فرآيندهاي تشكيل خاكهاي هيستوسول
نخستين فرآيندي كه هيستوسولها بوسيله آن شكل ميگيرند. انباشتگي زياد مواد آلي كه Paludization نام دارد. افزايش حجم مواد آلي از پايين به بالا و با افزايش مادههاي آلي در سطح صورت ميگيرد. بررسيهايي كه در ايالت ورمونت توسط اشياك و ورلي انجام شده، نشان ميدهد كه بيوماس خزه اسفاگنون براي ميانگين توليد بخش هوايي 370±330 گرم وزن خشك در مترمربع 16 درصد افزايش داشته است. اين نصف مقداري است كه در جنگلهاي شمالي سرد تشكيل ميشود، 3/1 مقداري است كه در جنگلهاي معتدل شمالي بوجود ميآيد، 4/1 مقداري است كه در جنگلهاي حارهاي وجود دارد، اما 3/1 برابر خلنگزارهاي نواحي بلند، 2/2 برابر مراتع سرد مرتفع، 4 برابر نواحي بياباني، 5/1 برابر رودخانهها و سه برابر اقيانوسهاست.
مطالعات انجام شده در اسكاتلند نشان داده است كه پيكرده هيستوسولها در دوره زماني 5 تا 10 سال در حال ترميم و رشد مجدد است، اما چنين حالت ترميمي در ايالت مينه سوتا كه گياه دم گربه (با عملكرد 33 تن در هكتار در سال) به عنوان يك گياه بيوانرژي بعد از خارج كردن ماده آلي مورد آزمايش قرار گرفت، ديده نشده است.
توسعه هيستوسولها از پايين به سمت بالا انجام ميشود و اين موضوع بوسيله 14C به اثبات رسيده است. در برخي از هيستوسولهاي باتلاقهاي ايالات فلوريدا، ماده آلي واقع در چند سانتيمتري بالاي سنگ آهك حدود 4300 سال و موادي كه در 26/1 متري بالاي سنگ آهك قرار داشتند، حدود 1250 سال سن داشتند. از آنجا كه پيدايش هيستوسولها به ته نشست ماده آلي وابسته است، فرآيند زمينسازي بيشتر از فرآيند خاكسازي مطرح ميباشد. با آگاهي از اين موضوع ميتوان ته نشست اوليه مواد آلي را به عنوان ماده مادري درنظر گرفت كه هيستوسولها از دگرگوني شكلهاي آلي شناختپذير (برگ، ساقه و مانند آن) تا مواد تجزيه شده و از لايهها تا تودههاي بدون ساختمان تا افقهايي با ساختمانهاي دانهاي، منشوري و مكعبي بوجود ميآيند. ذرههاي مغناطيسي كه در هيستوسولهاي بريتانيا و ايرلند يافت شده و بارانهاي راديواكتيو اتمسفري نسبت داده ميشوند. اين ذرات در لايههاي آلي تشكيل شده از آغاز انقلاب صنعتي به ميزان 2 تا 3 برابر افزايش يافته است.
تجزيه مواد آلي توسط چندين عامل وابسته به هم كنترل ميشود كه مهمترين آن عبارتند از: ميزان رطوبت، دما، ته نشست، اسيديته، فعاليت ميكروبي و زمان. دگرگونيها و واكنشهايي كه در طي تجزيه رخ ميدهد، بسيار زياد و پيچيده است و تنها بخشي از آن شناخته شده است.
در هلند پژوهشگراني ملاحظه كردهاند كه به محض ورود هوا به درون مواد آلي، فعاليتهاي ميكروبي افزايش يافته و تشكيل هيستوسولها آغاز ميگردد. آنها به فرآيندهاي پيچيده رسيدن فيزيكي شيميايي و بيولوژيكي اشاره كردهاند. رسيدن فيزيكي سبب كاهش حجم ميشود. مقدار رسيدن فيزيكي به سرشت بقاياي گياهي مقدار مواد كاني و ارتفاع سطح ايستايي وابسته است. رسيدن شيميايي بيانگر تجزيه شميايي مواد آلي است. اين فرآيندها دربر گيرنده تجزيه كامل بخشي از مواد آلي و تبديل (جزئي) مواد به تركيبات پيچيده حد واسط ميباشد كه نسبت به تجزيه پايدارتر بوده و به آنها هوموس گفته ميشود.
در نقاطي از خاكهاي آلي شمال ايالت مينه سوتا كه بر اثر عوامل اقليمي بوجود آمدهاند، از ديدگاه هيدرولوژيكي پروفيلهاي هيستوسول از دو افق اصلي تشكيل شدهاند:
لايه كلفت 25 تا 50 سانتيمتر بالايي با سطح ايستايي نوساندار كه تهويه دورهاي را امكانپذير ميسازد و رسانايي هيدروليكي غالباً عمودي است.
افق ياد شده روي لايه آلي با تجزيه بيشتر و وضعيت بيهوازي قرار گرفته كه در آن رسانايي هيدروليكي در راستاي افقي دو تا سه برابر سريعتر از حركت عمودي آن است. رسانايي در حالت اشباع زياد و غيرقابل انتظار در اين سه حالت (حدود 5*10-3cm/s) ممكن است نتيجه كانالهاي ايجاد شده اطراف ريشه و قطعههاي چوب باشد. رسيدن بيولوژيكي دربرگيرنده كاهش اندازه ذرهها و آميزش ماده آلي توسط موجودات زنده ميباشد.
فروشگاه فایل کیا؛
منبع جامع انواع فایل...
چنانچه فایل مد نظرشما در بین فایل های بارگذاری شده در سایت موجود نبود،می توانید از طریق دایرکت پیج اینستاگرام@kiyafile.ir سفارش دهید.