عوامل مؤثر در فتوسنتز

تعداد صفحه : 27
عوامل مؤثر در فتوسنتز نور منحنى‌هاى واکنش برگ نسبت به نور در شکل‌هاى A و B نشان داده است. در صورت عدم وجود نور (تاريکي) تنفس صورت مى‌گيرد که مقدار آن معادل ۵ تا ۱۰% CO۲ جذب شده در نور زياد مى‌باشد. با افزايش تدريجى شدت نور ميزان فتوسنتز تا رسيدن به نقطه توازن نورى (Light compersational level)، افزايش مى‌يابد. نقطه توازن يا تعادل نوري، شدت نورى است که در آن ميزان CO۲ دفع شده از طريق تنفس است (سرعت تبادل CO۲ (CER)، Carbon exchange rate مساوى صفر است). اگر شدت نور باز هم افزايش يابد به ازاء هر واحد افزايش شدت نور، سرعت تبادل CO۲ به مقدار کمى افزايش خواهد يافت تا اينکه نور به نقطهٔ اشباع برسد. افزايش نور بعد از نقطهٔ اشباع تغييرات قابل ملاحظه‌اى در سرعت تبادل(CO۲ (CER، به‌وجود نخواهد آورد. بنابراين برگ‌ها در به‌کارگيرى انرژى نورانى در سطح پائين تابش نور، کارآمدتر مى‌باشند. واکنش گونه‌هاى مختلف نسبت به شدت نور با همديگر تفاوت دارد. بسيارى از گونه‌هاى C۴ قادر هستند حتى در سطح نورى معادل نور کامل خورشيد بر شدت فتوسنتز خود بيافزايند. حال اينکه اغلب گياهان C۳ قبل از رسيدن به نور کامل خورشيد به اشباع نورى مى‌رسند. شکل A نشان مى‌دهد که هرچه حداکثر سرعت تبادل گازکربنيک کمتر باشد، شدت نورى که در آن برگ به‌حالت اشباع مى‌رسد کمتر است. بايد توجه شود که اگرچه گونه‌هاى C۴ اغلب اشباع نورى نمى‌شوند و در سطوح نورى بالا خيلى بهتر از گونه‌هاى C۳ عمل مى‌کنند وليکن آنها در نور ضعيف‌تر (تاريک‌تر) بازدهى بهترى (جذب CO۲ در هر واحد نور) از نور شديد يا روشن دارند. به‌عنوان مثال در شدت نورى معادل ۵۰ و ۱۰% آفتاب کامل CER به ترتيب تقريباً ۷۲ و ۱۷% آفتاب کامل مى‌باشد. البته استفاده مؤثر نور در CER در پائين‌ترين سطح نورى حاصل مى‌شود. شيب منحنى‌هاى واکنش برگ نسبت به نور نمايانگر ميزان کارآئى يا بازده فتوسنتز مى‌باشد